Artykuł został opracowany w ramach kampanii społecznej Bezpieczna elektryczność. Więcej interesujących treści znajdziesz na stronie akcji.
Przyjęło się, zresztą całkiem słusznie, że łańcuch jest tyle wart, ile jego najsłabsze ogniwo. W instalacjach elektrycznych tą zaszczytną (mniej lub bardziej) rolę przejmuje częstokroć zacisk. Jego rola jest niby elementarna, ale jak się okazuje nie taka prosta, a pułapek na drodze do sukcesu jest sporo. I właśnie tym pułapkom i sposobom ich unikania lub zapobiegania poświęciłem ten felieton.
Żeby uświadomić sobie jak ważki to problem, zaryzykuję twierdzenie, że błędy w tym obszarze niemal zawsze prowadzą do opłakanych skutków. Czy zatem można powiedzieć, że zaciski w aparatach elektrycznych i systemach rozdzielczych są niebezpieczne same z siebie?
Raczej nie i potwierdza to, między innymi, moje osobiste doświadczenie. Natomiast śmiało można wyliczyć częste błędy instalatorskie w tym zakresie. Postaram się je naświetlić w dalszej części artykułu.
Czy warto oszczędzać na zaciskach?
Jak to już, w innych felietonach mojego autorstwa nadmieniałem, jedną z kardynalnych przyczyn jest fałszywa oszczędność. W tym przypadku polega ona głównie na umieszczeniu niedozwolonej liczby zakończeń przewodów w zaciskach do tego nieprzystosowanych.
Do tego dochodzi moment dokręcania wg zasady „ile pary w ręce” i problem gotowy. Może nie od razu, ale wcześniej czy później się zadzieje. I mogę tutaj śmiało zagwarantować, że widok takiego przeładowanego zacisku ucieszy jedynie likwidatora szkody ubezpieczeniowej. Właśnie zyskał argument, aby odszkodowanie przeszło Wam koło nosa. Zapewne wywołam teraz burzę, ale dla mnie zasadą jest stosowanie się do wytycznych producentów aparatury i jeśli nie ma informacji, że dopuszcza inne opcje, należy ograniczyć się do jednej końcówki na zacisk.
I nie robią na mnie wrażenia powoływania się na zwyczajowe „dwa można, byle taki sam przekrój, zawsze tak robię…” . Zwłaszcza że z łatwością można zakupić np. MCB czy RCBO z możliwością zainstalowania dwóch odpływów, na dodatek zupełnie różnie wykonanych (drut, linka, a nawet, o zgrozo, różne przekroje). Polecam uwadze aparaturę modułową Hager z serii QuickConnect. Będę do niej nawiązywał w tym artykule jeszcze kilkukrotnie i będzie to w pełni uzasadnione.
Listwy zaciskowe
Innym rozwiązaniem pozwalającym na podłączenie nawet kilku odpływów pod jeden aparat zabezpieczający są szeroko dostępne listwy zaciskowe, które w znakomitej większości wykorzystują zaciski sprężynowe.
Nie jest chyba przypadkiem, że nagminnie się je aplikuje w profesjonalnych systemach, dla których bezawaryjność i ciągłość zasilania jest kluczowa. Zapewne jest to w pełni uzasadnione i śmiało należy czerpać wzorce od najlepszych. Dziś już nikogo nie dziwi obecność takich rozwiązań w instalacjach domowych.
Podobna historia to łączenie przewodów wykonanych z różnych metali. I znowu można to zrobić byle jak (pozornie tanio) albo zgodnie z zasadami sztuki. Bynajmniej, jeśli pseudofachowiec umieszcza w jednym zacisku przewody miedziane i aluminiowe, to niebawem możemy spodziewać się solidnych problemów.
Jak dokręcać końcówki w zacisku śrubowym?
Kolejna super ważna kwestia, z którą mamy do czynienia zaraz po umieszczeniu końcówki w zacisku śrubowym, to jego dokręcenie. Prawidłowe dokręcenie to absolutna podstawa. Właśnie niedoróbki w tym zakresie są najczęstszą przyczyną trwałych uszkodzeń termicznych aparatury zabezpieczającej.
Co jakiś czas na forach o tematyce elektrycznej, pojawia się dramatyczny wpis okraszony zdjęciem skwarka, który pozostał np. z typowego MCB. I oczywiście lament, dlaczego nie zadziałał, co za dziadostwo itp. Cóż, nic w tym dziwnego.
Ten aparat reaguje na przeciążenia, a nie przegrzewanie się zacisków ze względu na ich nieprawidłowe dokręcenie. Inna sprawa, że długotrwałe narażenie na tak wysokie temperatury degradują sam aparat, nieprzystosowany do tego, żeby jego elementy osiągały temperatury wielu set stopni Celsjusza.
Gdzie zatem leży problem i jak go okiełznać? Kardynalną przyczyną takich zjawisk jest dokręcenie z nieprawidłowym momentem. To może należy dokręcać mocniej? Taka zasada częstokroć jest sugerowana na wszelkiej maści forach dyskusyjnych.
Zdecydowanie nie tędy droga! Każdy dobry producent aparatury zabezpieczającej określa wymagany moment dokręcania i najczęściej umieszcza go na obudowie aparatu. Rzecz jasna, niezbędnym narzędziem staje się klucze lub wkrętaki dynamometryczne, ale zdecydowanie warto. Dla profesjonalisty to żaden wydatek, a pseudo fachowców lepiej pożegnać ozięble.
Wziąłem kiedyś udział w pewnym eksperymencie, w którym kilkudziesięciu elektryków poproszono o dokręcenie typowych zacisków, a potem zmierzono, z jakim momentem dokręcania się to odbyło. Rozrzut był ogromny, ale spora liczba przekroczyła zalecaną wartość grubo ponad 2-3 razy.
@laczy.nas.napiecie Czy wkrętak dynamometryczny jest niezbędny w pracy elektryka 👀 Jak prawidłowo dokręcać wyłaczniki nadprądowe? Podziel się opinią 💬 Więcej o #instalacjachelektrycznych przeczytasz na laczynasnapiecie.pl #instalator #prąd #bezpieczeństwo #elektryka #wkrętak #bhp #Łączynasnapięcie #ŁNN #wyłączniknadprądowy #elektryk ♬ original sound - mahshq•🇶🇦🍉
Czy zacisk przeciągnięty trzyma mocniej?
Pozornie można by domniemać, że zacisk „przeciągnięty” trzyma mocniej, ale tak nie jest. Po pierwsze, cierpi mechanicznie sam zacisk i może to doprowadzić nawet do popękania obudowy aparatu. Po drugie, pomiażdżona końcówka przewodu nie współpracuje z zaciskiem w sposób optymalny i znacznie szybciej ulega degradacji. Ktoś to kiedyś przetestował, dobrał wartości, pomierzył, i co najważniejsze, bierze za to odpowiedzialność. Warto mieć to na uwadze.
Pamiętajmy jednocześnie, że nic nie trwa wiecznie. Nawet najbardziej prawidłowo zaopatrzony zacisk, z biegiem lat eksploatacji, może powoli degradować swoje właściwości. Dlatego niezmiernie ważna jest okresowa kontrola, zarówno wizualna (przebarwienia, okopcenia, przegrzania izolacji), jak i mechaniczna kontrola poprawności dokręcenia.
Nie jest przesadą nawet zastosowanie kamery termowizyjnej. Lepiej zapobiegać niż leczyć. Lata eksploatacji, zmiany temperatur, wibracje itp. czynniki nie pozostają bez wpływu na poprawność ich działania.
Jaka jest alternatywa?
Czy istnieje alternatywa zwalniająca nas z zakupu dedykowanych narzędzi, jednocześnie nie obniżając poziomu bezpieczeństwa w tym zakresie? Powiem, że stosując wspomniane już dziś rozwiązanie, nie tylko ułatwimy i znacząco skrócimy czas instalacji, ale również w wielu kwestiach podniesiemy poziom bezpieczeństwa.
Co bardziej uważni Czytelnicy zapewne już domniemają, że wrócę do tematu aparatury modułowej z technologią sprężynową QuickConnect. Cóż skoro, tym sposobem możemy rozwiązać większość problemów i pozbyć się potencjalnych zagrożeń, to dlaczego nie 😊
Jakie są cechy i zalety aparatury modułowej z technologią sprężynową QuickConnect?
Ale żeby się nadmiernie nie rozgadywać, wspomnę o cechach tego rozwiązania w formie ich wypunktowania.
- Zaciski odpływowe QC nie wymagają dokręcania i pozwalają na stosowanie dwóch różnych przewodów podłączonych do tego samego bieguna,
- Zaciski QC nie wymagają stosowania tulejek dla przewodów linkowych,
- Zaciski szynowe QC QuickBar nie wymagają dokręcania zacisków aparatowych do szyny fazowej, jednocześnie montaż i demontaż całej szyny przebiega błyskawicznie,
- Do wszystkich zacisków sprężynowych QC nie ma konieczności kontroli dokręcenia dla całego okresu eksploatacji aparatów,
- Aparatura modułowa QC obejmuje swoim asortymentem wszystkie typowe aparaty, jednocześnie będąc kompatybilną z serią standardową aparatury Hager.
Szyny fazowe — czym są?
Niejako już na zakończenie pojawiła się temat szyn fazowych. Są one najlepszym przykładem pokazującym, jak aplikacje z rynku komercyjnego lub przemysłowego, trafiły pod strzechy. Przez ostatnie lata obraz „firanek” z linki 6mm2 łączących poszczególne aparaty powoli zanikał na korzyść szyn fazowych.
Obecnie, podczas odbiorów technicznych, można się śmiało spodziewać, że brak ich zastosowania może być podstawą do zakwestionowania wykonania rozdzielnicy. I jest to bardzo słuszne podejście Kolegów Inspektorów.
Ilość miedzianego spaghetti i liczba błędów połączeniowych z pewnością została drastycznie ograniczona. Pozostaje tylko prawidłowo dokręcić (z zachowaniem wymaganego momentu dokręcania) i po sprawie. Jak najbardziej, jakkolwiek jesteśmy tylko aż ludźmi 😉
Niestety, nawet najbardziej staranni instalatorzy pracują pod presją i niewiele trzeba, żeby pominąć dokręcenie któregoś z kolei zacisku łączącego aparat z szyną. Brzmi znajomo? Pewnie tak… Na szczęście jest i na to metoda.
Tak, po raz kolejny będzie to rozwiązanie QuickConnect, a konkretnie szyny QuickBar i aparaty QuickConnect. Dla ułatwienia wszystkie elementy zgodne z QC są oznaczone stylizowaną literą Q na obudowie. Jeśli zastosujemy jednocześnie aparaty i szyny QC, ich wzajemne połączenie zajmie nam kilka-kilkanaście sekund. I o niczym nie zapomnimy 😉
Hager QuickConnect - video
Przeczytaj wszystkie części cyklu:
Komentarze (0)