Rachunki za prąd – wszystko, co powinieneś wiedzieć. Jak je poprawnie odczytywać?

Dużą część wydatków gospodarstw domowych pochłania energia elektryczna. Warto wiedzieć, za co dokładnie płacimy. Niestety, rachunki za prąd są skomplikowane i do tego wyglądają inaczej u każdego dostawcy energii elektrycznej. Podpowiadamy, jak prawidłowo odczytywać faktury za prąd i na co zwracać przy tym uwagę.

W Polsce działa kilkaset podmiotów, które mają koncesję na sprzedaż energii elektrycznej, ale największa część rynku należy do firm związanych z państwowymi producentami energii elektrycznej – Tauron, Energa, E.On, PGE i Enea. Sprzedawcy prądu powiązani właśnie z tymi podmiotami wystawiają w Polsce najwięcej faktur odbiorcom indywidualnym. Często te faktury różnią się u poszczególnych sprzedawców, a do tego pojawia się w nich wiele pozycji, które są po prostu niezrozumiałe dla zwykłego Kowalskiego. W rezultacie konsument nie do końca wie, za co płaci, jaka część z tych opłat to rzeczywiście zużyty prąd. Bez tej wiedzy trudno optymalizować zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym i ograniczać wydatki na prąd. Wyjaśniamy wszystkie te wątpliwości.

Jakie są rodzaje rachunków za prąd?

Na początek należy wyjaśnić, że faktury za energię elektryczną mogą się różnić wyglądem i stosowanym nazewnictwem u poszczególnych sprzedawców prądu, ale też mogą być w różny sposób naliczane opłaty za zużytą energię. To zależy od rodzaju podpisanej umowy. W rezultacie możemy otrzymywać faktury rozliczeniowe lub faktury prognozowane.

W przypadku faktury rozliczeniowej naliczone zostaje rzeczywiste zużycie energii elektrycznej na podstawie odczytu licznika przez inkasenta lub dokonanego w sposób zdalny (w okresie od 2023 do 2028 roku liczniki tradycyjne mają zostać zastąpione licznikami zdalnymi).

Bardzo wiele rachunków w Polsce to jednak faktury prognozowane za prąd. W takim przypadku sprzedawca prognozuje, ile klient zużyje energii elektrycznej w ciągu roku, bazując na historii zużycia z poprzedniego roku. Otrzymany wynik dzieli przez liczbę okresów rozliczeniowych w danym roku (zwykle 6 lub 12). Mamy tu do czynienia z prognozą, zatem po zakończeniu roku sprzedawca sprawdza rzeczywiste zużycie energii elektrycznej. Jeśli klient dokonał nadpłaty, zostaje ona przeznaczona na poczet przyszłych opłat. W przypadku niedopłaty trzeba jednak uregulować różnicę.

Rachunek za energię elektryczną – najważniejsze elementy

Na fakturach za prąd pojawiają się różne informacje i nie jest ich wcale mało. Aby to wyjaśnić, posługujemy się wzorem faktury PGE. U poszczególnych sprzedawców omawiane elementy mogą się nieznacznie różnić.
Na rachunku za prąd znajdziemy oczywiście dane sprzedawcy energii elektrycznej (1) i dane nabywcy (2, 3) oraz jego identyfikator (4). Należy dodać, że szczegółowym rozliczeniu faktury (druga jej strona) pojawi się także numer i adres punktu poboru energii (PPE). W ten sposób określany jest punkt przyłączenia licznika do sieci. Przy czym, jeśli pod jednym adresem znajduje się więcej niż jeden licznik, każdy z nich będzie miał własny numer PPE. Na fakturze znajduje się także jej numer (5) oraz okres rozliczeniowy, jaki został uwzględniony w rachunku (6).

Kolejną ważną informacją jest grupa taryfowa. Zatrzymajmy się na chwilę nad tą kwestią. Taryfa prądowa to po prostu cena, po jakiej rozliczane jest zużycie prądu. W Polsce wyróżnia się cztery grupy taryfowe, ale gospodarstwom domowym dedykowana jest tylko jedna z nich, określoną literą „G”. Wyróżnia się tutaj taryfę G11, w której energia elektryczna jest rozliczana według jednej ceny przez całą dobę oraz taryfę G12 (dwustrefowa), gdzie strefa dzienna jest droższa, a strefa nocna jest tańsza. Mamy również odmianę tej ostatniej taryfy w postaci G12w (weekendowa) – prąd jest tańszy od piątku wieczorem do poniedziałku rano.

Najwięksi sprzedawcy energii elektrycznej mają często własne warianty grup taryfowych.

W Enerdze mamy np.:

• G11 Taryfa podstawowa – jedna stawka przez całą dobę;
• G12 Taryfa Tanie Godziny – prąd tańszy w godzinach 13:00-15:00 i 22:00-06:00;
• G12w Taryfa Oszczędne Noce i Weekendy – tańszy prąd w godzinach wymienionych w poprzednim punkcie oraz w weekendy i dni ustawowo wolne od pracy;
• G12r Taryfa Ekonomiczna Dolina – tańszy prąd w godzinach 13:00-16:00 i 22:00-07:00.

Tauron proponuje następujące taryfy:

• Taryfa G11 Wygodna – stała cena przez całą dobę;
• Taryfa G12 Oszczędna Noc – prąd tańszy przez 10 godzin na dobę, 8 następujących po sobie godzin z przedziału 22:00-07:00 i 2 następujące po sobie godziny z przedziału 13:00-16:00;
• Taryfa G12w Oszczędny Weekend – prąd tańszy od poniedziałku do piątku 13:00-15:00 oraz 22:00-06:00 i w weekendy oraz dni ustawowo wolne od pracy;
• Taryfa G13 Oszczędny Plus – prąd tańszy od 1 kwietnia do 30 września od poniedziałku do piątku 13:00-19:00 i 22:00-07:00, od 1 października do 31 marca od poniedziałku do piątku 13:00-16:00 i 21:00-07:00, a także w weekendy oraz dni ustawowo wolne od pracy;

Dla klientów PGE dostępne są następujące taryfy:

• Komfortowa G11 – jedna stawka przez całą dobę;
• Elastyczna G12 – prąd tańszy w strefie nocnej w godzinach 13:00-15:00 i 22:00-06:00;
• Weekendowa G12w – prąd tańszy w godzinach jak poprzednio i dodatkowo w soboty oraz niedziele;
• Niedzielna G12n – prąd tańszy od poniedziałku do soboty w godzinach 01:00-05:00 i niedziele.

Natomiast Enea proponuje następujące taryfy:

• G11 – całodobowa;
• G12 – tańszy prąd 8 godzin między 22:00 a 06:00 i 2 godziny między 13:00 a 15:00;
• G12w – prąd tańszy od poniedziałku do piątku od 21:00 do 6:00 oraz we wszystkie godziny sobót, niedziel i innych dni ustawowo wolnych od pracy.

W firmie E.On znajdziemy za to następujące taryfy:

• Najprostsza dla Ciebie G11 – stała cena przez całą dobę;
• Najprostsza Dzień i Noc G12 – prąd tańszy w godzinach 13:00-15:00 i 22:00-06:00;
• Taniej Po Godzinach G12w – tańszy prąd od poniedziałku do piątku w godzinach 22:00-06:00 i w weekendy;
• Bezpieczne Ogrzewanie G12as – dedykowana gospodarstwom domowym używającym prądu do celów grzewczych, tańszy prąd w godzinach 22:00-06:00.

Na fakturze pojawi się nazwa taryfy, z której korzysta klient, a przy niej wskazanie licznika przed i po odczycie.

Na fakturze za prąd pojawią się także opłaty stałe i opłaty zmienne. Pierwsze są niezależne od zużycia energii elektrycznej (opłata abonamentowa, opłata przejściowa, opłata sieciowa stała), natomiast opłaty zmienne zależą od ilości zużytego prądu (opłata sieciowa zmienna, opłata jakościowa, opłata OZE, opłata kogeneracyjna, opłata mocowa). Omówimy je dokładniej w dalszej części artykułu.

Rachunek za prąd – za co konkretnie płacisz?

Na fakturze za prąd znajduje się wiele pozycji, które składają się na końcową wysokość rachunku. Nie na wszystkie klient ma wpływ, ponieważ wiele z nich jest niezależnych od poziomu zużycia energii elektrycznej i wybranej taryfy u sprzedawcy. Wyjaśniamy każdą z tych opłat.

Abonament lub opłata handlowa

W zależności od sprzedawcy prądu ta opłata może przyjmować różne nazwy. Często to po prostu abonament, opłata abonamentowa lub opłata handlowa. To stały koszt, który wynika z wydatków ponoszonych przez sprzedawcę na obsługę klienta, dodatkowych czynności w ramach oferty, kosztów związanych z naliczaniem opłaty, wystawianiem faktury itp.

Opłata przejściowa

Kolejna stała w ciągu roku opłata, która ma zrekompensować producentowi energii ewentualne wcześniejsze rozwiązanie umowy długoterminowej. To opłata ustalana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki co roku. Obowiązują trzy stawki zależne od zużycia prądu w poprzednim roku. W 2022 roku opłata przejściowa dla gospodarstw domowych wynosi:

• 0,02 zł brutto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu do 500 kWh;
• 0,10 zł brutto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu od 500 do 1200 kWh;
• 0,33 zł brutto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu powyżej 1200 kWh.

Opłata za energię czynną

Przez niektórych sprzedawców energii elektrycznej określana jako opłata sieciowa Zmienna. To koszt, który zależy tylko od klienta. To opłata naliczana od rzeczywistego zużycia energii elektrycznej przez dane gospodarstwo domowe. Warto zwracać uwagę na to, ile kWh zużyliśmy w danym okresie rozliczeniowym i próbować zoptymalizować to zużycie, aby obniżyć rachunek za prąd.

Opłata sieciowa stała

To opłata, która się nie zmienia w danym roku, a związana jest z kosztami funkcjonowania i utrzymania sieci elektroenergetycznej. Z tej właśnie opłaty pokrywany jest koszt utrzymywania urządzeń oraz licznika energii elektrycznej. W przypadku gospodarstw domowych Opłata sieciowa stała zależy od tego, czy zainstalowany został licznik jednofazowy, czy trójfazowy i od wybranej taryfy.

Opłata jakościowa

Koszt świadczenia usługi dystrybucji, finansująca modernizację i rozbudowę sieci elektroenergetycznej. Wysokość opłaty jakościowej zależy od stawki jakościowej w Taryfie OSD i ilości energii zużytej w danym okresie rozliczeniowej.

Opłata mocowa

Opłata mocowa jest dość nową pozycją na fakturze, bo została wprowadzona zaledwie w 2021 roku. Środki pobierane w ramach tej opłaty są przeznaczane na sfinansowanie bezpieczeństwa energetycznego (gotowość producenta do wytwarzania energii elektrycznej), na modernizację systemu i jego rozbudowę. Wysokość opłaty mocowej ustala Urząd Regulacji Energetyki. W 2022 roku wynosi ona dla gospodarstw domowych:

• 2,37 zł netto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu do 500 kWh;
• 5,68 zł netto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu od 500 do 1200 kWh;
• 9,45 zł netto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu od 1200 do 2800 kWh;
• 13,25 zł netto miesięcznie przy rocznym zużyciu prądu powyżej 2800 kWh.

Opłata kogeneracyjna

Opłata wprowadzona w 2019 roku. Jej zadaniem jest wspieranie wytwarzania energii elektrycznej z kogeneracji. W jej procesie wytwarzane jest jednocześnie ciepło i prąd. Stawkę wprowadza rozporządzeniem Minister Klimatu i Środowiska. W 2022 roku wynosi 4,06 zł/MWh.

Opłata OZE

Opłata wprowadzona z myślą o wspieraniu Odnawialnych Źródeł Energii (OZE). Po raz pierwszy na rachunkach za prąd pojawiła się w 2016 roku. Prezes URE ustala stałą stawkę na dany rok (w 2022 roku to 0,90 zł/MWh). Klient płaci iloczyn tej stawki i ilości pobranej energii.

Faktury za prąd dla gospodarstw z fotowoltaiką

W Polsce bardzo dużą popularnością cieszy się fotowoltaika. Coraz więcej gospodarstw domowych uruchamia taką instalację i produkuje energię elektryczną ze słońca na własny użytek. Takie osoby otrzymują fakturę prosumencką co miesiąc lub dwa albo co pół roku. Wygląda ona nieco inaczej niż zwykły rachunek za prąd. Zanim do tego przejdziemy, trzeba wyjaśnić, że obecnie stosowane są dwa warianty rozliczania gospodarstw domowych z fotowoltaiką: w systemie opustów i w systemie net-billing.

W fakturze prosumenckiej w wariancie opustów klient otrzymuje na fakturze informacje o energii pobranej z sieci i o energii wyprodukowanej. W porównaniu do tradycyjnego rachunku za prąd pojawiają się dodatkowo takie pozycje jak:

• moc źródła – moc instalacji fotowoltaicznej;
• energia czynna pobrana – gdy nie pracowała instalacja PV;
• energia czynna oddana – nadwyżka odprowadzona do sieci;
• współczynnik korekty lub współczynnik ilościowy (opust) – prosument może odzyskać 70% wyprodukowanej nadwyżki energii elektrycznej (instalacja PV o mocy do 10 kWp) lub 80% (instalacja o mocy od 10 kWp do 50 kWp);
• pobrano z magazynu – informacja, ile energii zostało zużyte z nadwyżki;
• wprowadzone do sieci (skorygowane) – ilość energii elektrycznej wyprodukowana w danym okresie rozliczeniowym pomniejszona o współczynnik korekty;
• saldo bieżące – określa, za ile energii trzeba dopłacić (zero oznacza nadwyżkę energii wyprodukowanej nad pobraną);
• magazyn prądu – ilość energii przesłanej do magazynu w danym okresie rozliczeniowym;
• razem w magazynie – suma wszystkich nadwyżek w magazynie.

Od 1 kwietnia 2022 roku została wprowadzona nowa forma rozliczania nadwyżek wyprodukowanych przez prosumentów. Nowe instalacje fotowoltaiczne rozliczane są już nie w systemie opustów, ale w systemie net-billing. W tym przypadku nadwyżka wyprodukowanej energii elektrycznej jest oddawana do sieci po cenie określonej przez PSE, a niedobór energii jest kupowany.

W net-billing każdy prosument ma indywidualne konto, gdzie rozliczana jest nadwyżka energii z instalacji fotowoltaicznej. Pojawiają się takie pozycje jak depozyt prosumenta (na koncie prosumenta, podstawa rozliczeń), autokonsumpcja (bieżące zużycie energii elektrycznej) i RCEm, czyli rynkowa miesięczna cena energii elektrycznej (cena sprzedaży nadwyżki energii z fotowoltaiki).

Chociaż każdy sprzedawca energii elektrycznej ma własny wzór faktury za prąd, różnica między tymi rachunkami nie jest wcale ogromna. Większość elementów jest podobna. Największe różnice dotyczą zwykle nazw grup taryfowych i jakichś drobnych elementów. Większość opłat na fakturze jest nazywana w ten sam sposób. Ważne, żeby w tym gąszczu poszczególnych kosztów się nie pogubić i wyłapać najważniejszą pozycję, czyli faktycznie wykorzystaną energię elektryczną. Ten wskaźnik pozwoli kontrolować zużycie prądu, a tym samym ułatwi optymalizowanie wydatków na energię elektryczną.

Jeśli zastanawiasz się nad instalacją fotowoltaiczną w swoim domu, zapoznaj się z szeroką ofertą produktów i rozwiązań dostępnych w ofercie TIM.pl w dziale fotowoltaiki.