Opłacalność inwestycji w instalację fotowoltaiczną. Czy dla zwykłego Kowalskiego fotowoltaika ma sens?

Wykorzystanie fotowoltaiki do produkcji prądu w prywatnych domostwach przyspieszyło w ostatnich latach znacząco. Instalacje fotowoltaiczne z roku na rok cieszą się coraz większą popularnością, jest to zasługa większej dostępności produktów, rosnącej liczby producentów i wykonawczych oraz dotacjom i regulacjom prawnym dla osób decydujących się na ich montaż. Choć zainteresowanie jest większe, pytania padające ze strony inwestorów nadal są te same – jak kształtują się koszty wykonania instalacji fotowoltaicznej, czy to się opłaca? Dlatego na te i inne pytania odpowiadam w poniższym artykule.

Branża fotowoltaiczna jest najszybciej rozwijającym się sektorem odnawialnych źródeł energii w Polsce. Według badań Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO) oraz jego raportu Rynek fotowoltaiki w Polsce", szacunkowo w Polsce łącznia moc zainstalowana instalacji fotowoltaicznych w Polsce może sięgać 2,5 GW (łącznie z 2020 rokiem, w prognozie na 2025 r. – nawet 7,8 GW. Rosnąca popularność branży fotowoltaicznej w Polsce to m.in. zasługa dotacji „Mój prąd”, coraz niższe koszty montażu instalacji oraz faktu, że produkcja energii elektrycznej ze słońca jest tańsza od innych źródeł w segmencie OZE.

Skład instalacji fotowoltaicznej

Każdy nowoprojektowany budynek zgodnie z nowymi Warunkami Technicznymi jakimi powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie powinien wyróżniać się nie tylko bardzo dobrą izolacją budynku, ale również musi wykorzystać odnawialne źródła energii. Do takich rozwiązań zalicza się instalację fotowoltaiczna, z której prąd możemy wykorzystywać we własnym gospodarstwie domowym – lub odprowadzać do sieci elektroenergetycznej na zasadach tzw. opustu.

W skład każdej instalacji fotowoltaicznej wchodzi wiele wchodzi wiele ważnych elementów, od których zależy prawidłowa praca całego urządzenia. Należą do nich:

• Panele fotowoltaiczne
• System montażowy
• Inwerter PV
• Licznik dwukierunkowy – montaż po stronie zakładu energetycznego
• Zabezpieczenia elektryczne

Najważniejszym ogniwem domowej elektrowni są panele fotowoltaiczne, które działają na podobnej zasadzie jak kolektory słoneczne. Różnica jest taka, że dają nam energię elektryczną - którą możemy wykorzystać we własnym gospodarstwie domowym. Jej nadwyżki możemy odprowadzać do sieci energetycznej - na zasadach opustu, dzięki czemu stajemy się prosumentami. Panele fotowoltaiczne zbudowane są z ogniw krzemowych łączonych szeregowo, które pod wpływem padania promieni słonecznych generują napięcie rzędu 0,5 V. Z tego względu ogniwa grupuje się w moduły, aby uzyskać wyższą i użyteczną moc. Tak powstaje zespół fotowoltaiczny zwany panelem. Dzięki takim urządzeniom, zyskujemy domową elektrownię słoneczną, dzięki której możemy dążyć do obniżenia kosztów eksploatacyjnych budynku z tytułu zużycia energii elektrycznej.

Zużywać czy magazynować?

Gdy planujemy montaż instalacji fotowoltaicznej, możemy ją podłączyć do instalacji wewnętrznej budynku i wprowadzać z niej nadwyżki energii do sieci. Z tytułu przyłączenia mikroinstalacji do sieci, nasz lokalny dystrybutor energii elektrycznej nie pobiera żadnych opłat, konieczny jest tylko montaż licznika dwukierunkowego - jego zadaniem jest zliczanie energii elektrycznej, którą wytworzyła instalacja fotowoltaiczna oraz tej pobranej z sieci publicznej. Montowany jest on na koszt operatora sieci po złożeniu odpowiedniego wniosku o przyłączenie instalacji fotowoltaicznej. Dostawcy prądu mają obowiązek odkupu prądu od prosumenta. Potrzebna jest do tego nowa umowa i wymiana licznika na licznik dwukierunkowy - bywa, że trzeba czekać na to ok. 2-3 tygodnie.

Jaki jest koszt wykonania instalacji fotowoltaicznej?

Koszt wykonania instalacji fotowoltaicznej jest uzależniony od mocy szczytowej instalacji oraz miejscem i stopniem skompilowania montażu. W przypadku konstrukcji dachowych, koszty montażowe ograniczone są do wykonania połączeń hakowych, łączeń krokwiowych lub profilowych. W przypadku konstrukcji naziemnych ponosimy koszty wykonania stelażu mocującego o nachyleniu kątowym, z uwagi na ryzyko zacienienia w porze porannej i wieczornej należy je montować na wys. 1,5-2,0 m. Zwróćmy jednak uwagę, jak kształtują się koszty montażu instalacji fotowoltaicznej w dwóch wariantach mocy – 4,32 kWp oraz 7,2 kWp.

Koszt instalacji fotowoltaicznej wariant 1 – Instalacja o mocy 4,32 kW

Główne założenia:

• Moc instalacji 4,32 kWp
• Panele monokrystaliczne o mocy 360 Wp każdy
• Wymiar panela 1755x1038x35 mm
• Falownik dostosowany do mocy instalacji

Koszt instalacji fotowoltaicznej wariant 2 – Instalacja o mocy 7,2 kW

Główne założenia:

• Moc instalacji 7,2 kWp
• Panele monokrystaliczne o mocy 360 Wp każdy
• Wymiar panela 1950x991x35 mm
• Falownik dostosowany do mocy instalacji

Na ostateczną cenę ma wpływ również miejsce montażu - dach lub grunt, w przypadku instalacji gruntowych do ceny należy doliczyć wsporniki konstrukcyjne oraz fundamenty wg. wytycznych montażu. Dodatkowo zwiększa się długość okablowania instalacji od modułów do budynku, co również podwyższa cenę wykonania takiej instalacji. Warto również wspomnieć o cenie projektu instalacji fotowoltaicznej – projekt standardowej instalacji np. rzędu 4,0 kWp wykonany przez projektanta z uprawnieniami budowlanymi może kosztować ok. 800-2 000 zł brutto, rozbieżność w cenie wynika od stopnia skomplikowania instalacji oraz od procedury budowlanej (czy jest to projekt do pozwolenia na budowę czy wykonawczy). Warto wspomnieć, że instalacje PV powyżej 6,4 kWp dodatkowo wymagają od września 2020 roku uzgodnień z rzeczoznawcą p.poż – koszt takiego uzgodnienia waha się w przedziale 500-1000 zł.

Jeśli instalacja fotowoltaiczna będzie wykonana na dachu istniejącego budynku – co do którego mamy wątpliwości czy więźba dachowa zniesie takie obciążenia, możemy zlecić wykonanie ekspertyzy technicznej wytrzymałości dachu. Koszt wykonania takiej ekspertyzy zaczyna się jednak od kwot 2500 zł netto.

Okres zwrotu instalacji fotowoltaicznej

Przyjmijmy do kalkulacji instalację fotowoltaiczną, złożoną z 14 szt. paneli polikrystalicznych o pojedynczej mocy 300 W, instalacja zlokalizowana w rejonie Krakowa, gdzie roczne nasłonecznienie wynosi średnio 890 kWh/m2. Za pomocą prostej symulacji możemy założyć, że szacowana roczna wydajność naszej elektrowni słonecznej wyniesie ok. 3500 kWh.

Ile zaoszczędzimy? Skoro za 1 kWh energii płacimy zakładom energetycznym ok. 0,62 zł/kWh w stałej taryfie G11, to dzięki instalacji fotowoltaicznej oszczędzamy rocznie ok. 2170 zł. Oczywiście jest to wariant który zakłada, że wyprodukowana energia zostanie spożytkowana w całości. W innym przypadku – licznik dwukierunkowy odprowadzi nadwyżki do sieci.

W prostym rachunku, instalacja fotowoltaiczna powinna nam się zwrócić po 11 latach - jednak nie jest to prawda. Ceny energii elektrycznej w perspektywie lat będą stale rosnąć, dlatego możliwy realny okres zwrotu dla tej inwestycji szacowany jest na 8 lat bez uwzględnienia wsparcia finansowego, a na 6 lat z uwzględnieniem dotacji w programie Mój Prąd oraz odliczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Warto wspomnieć, że od 1 lipca 2021 roku (zgodnie z informacjami prasowymi od NFOŚiGW) zostanie uruchomiony nowy nabór wniosków o dotacje oraz może zostać rozszerzony dotychczasowy zakres rzeczowy programu o m.in. inteligentne systemy zarządzania energią oraz magazyny energii. W pierwszych dwóch naborach wniosku o finansowania z programu „Mój Prąd”, które odbyły w 2020 r. - można było pozyskać dotację w wysokości 5 tys. zł. (50 proc. kosztów kwalifikowanych). Wszystko wskazuje na to, że w naborze trzecim ten próg dofinansowania również zostanie zachowany.

Czyszczenie instalacji fotowoltaicznej

Sama instalacja fotowoltaiczna nie wymaga żadnej ingerencji ze strony użytkownika. Jednak z perspektywy czasu może ona pod wpływem czynników zewnętrznych i atmosferycznych ulegać zabrudzeniu – te w większych ilościach mogą ograniczać światło-przepuszczalność warstwy szklanej. To powoduje niestety spadek wydajności pracy modułów fotowoltaicznych. Aby zapobiec takim sytuacjom, możemy ją okresowo czyścić. Prawdą jest, że opady deszczu pozwolą zmyć wszelkie zabrudzenia, pyłki drzew i kurz. Jednak, gdy występuje długi okres bezopadowy, warto rzucić okiem czy powierzchnia paneli jest całkowicie przejrzysta, a w razie potrzeby – wyczyścić. Jednak czyszczenie fotowoltaiki warto zlecić profesjonalnej firmie czyszczącej, która nie tylko dysponuje odpowiednim sprzętem i zapleczem technicznym, ale też niezbędną wiedzą, jak postępować z pielęgnacją tego typu powierzchni, będących pod napięciem.

Koszt takiej usługi jest zróżnicowany od powierzchni instalacji i waha się w zakresie 20-30 zł/m2. Pielęgnacja samych paneli nie wymaga szczególnie wyspecjalizowanych środków czyszczących. Powinno się myć panele roztworem złożonym w stosunku 50/50 z wody demineralizowanej i izopropanolu. Mycie paneli wykonuje się w sposób ręczny – używanie myjek ciśnieniowych jest zdecydowanie zabronione, ponieważ mogą rozszczelnić łączenia modułów. Warto również zadbać o przeprowadzanie okresowych przeglądów instalacji, najlepiej przez firmę wykonującą dla nas montaż instalacji PV.