Automatyka domowa sposobem na bezpieczeństwo

Artykuł sponsorowany przez F&F

Artykuł został opracowany w ramach kampanii społecznej Bezpieczna elektryczność. Więcej interesujących treści znajdziesz na stronie akcji.

Instalacja systemów automatyki budynkowej kojarzy się przede wszystkim z wygodą, którą można uzyskać, sprawiając, że poszczególne systemy domu działają samodzielnie. W drugiej kolejności skojarzenie prowadzi do energooszczędności, którą uzyskuje się dzięki automatycznemu wyłączaniu nieużywanych urządzeń. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, jak wiele można zdziałać w kwestii bezpieczeństwa, wdrażając odpowiednie systemy automatyki domowej. W artykule dokonujemy przeglądu tych możliwości, opierając się na licznych przykładach.

Zagrożenia, z jakimi spotykamy się w naszych mieszkaniach lub domach, zależeć będą przede wszystkim od tego, jakiego typu i wielkości jest nasza nieruchomość. Kluczowy jest rodzaj budynku – czy jest to obiekt jednorodzinny, wielorodzinny, czy też w zabudowie szeregowej oraz, czy zlokalizowany jest w pobliżu innych zabudowań. Znaczenie będzie miało także, czy nasz lokal znajduje się na parterze, czy jakimś innym piętrze.

Jakie znaczenie może mieć piętro, na którym mieszkamy? Może mieć ono wpływ na ryzyko zalania. Mieszkając pod sąsiadami, jesteśmy narażeni na zalanie przez mieszkańców wyższej kondygnacji, a jeśli mieszka ktoś pod nami, to my możemy zalać czyjeś mieszkanie i zostać przez to narażonym na odpowiedzialność.

Zalanie

Wielu z tych sytuacji da się uniknąć, stosując automatykę budynkową. Mowa przede wszystkim o czujnikach poziomu cieczy, które pozwalają monitorować, czy zbiorniki z wodą nie przekraczają granicznych poziomów – zarazem minimalnych, jak i maksymalnych. Jeśli dysponujemy zbiornikiem na wodę z elektrozaworem, odpowiedni system automatyki może monitorować zarówno poziom cieczy, jak i działanie samego zaworu, sygnalizując jego ewentualną awarię. Obniżenie się poziomu cieczy może wskazywać na wyciek, który w przypadku awarii może prowadzić do niekontrolowanego zalania. Niemniej, w klasycznych zastosowaniach, najlepiej sięgnąć po automatyczne systemy przeciwzalaniowe, takie jak np. ten.

Jest to kompleksowe rozwiązanie, które wykrywa pojawienie się znacznej ilości wody na podłodze w monitorowanym pomieszczeniu. Jest podłączony do zaworów, które są automatycznie zamykane w momencie wykrycia zalania, co sprawia, że nie dochodzi do wylania się krytycznej ilości wody, a więc znacząco ogranicza ewentualne zniszczenia. Dostępne są zarówno rozwiązania lokalne (zamykające zawór tylko na danym obwodzie), jak i centralne, które mogą obejmować całą instalację wodną. System może pomóc w wykryciu przecieków, zanim spowodują poważne uszkodzenia

Prąd

Wśród domowych zagrożeń warto wspomnieć o ryzyku spowodowanym energią elektryczną. Nowoczesne instalacje elektryczne, jeśli są poprawnie wykonane, znacząco redukują ryzyko porażenia prądem dzięki zastosowaniu zabezpieczeń takich jak wyłączniki różnicowoprądowe. Choć to podstawowe zabezpieczenie, nie zawsze jest wystarczające. Standardowo stosuje się zabezpieczenia nadprądowe, jednak nie zawsze uwzględniają one bardziej zaawansowane ochrony przed skokami napięcia czy zanikiem fazy.

Przykładowo, nadmierny pobór prądu nie tylko skutkuje zbyt dużymi rachunkami za energię elektryczną, bo może świadczyć o wadliwym działaniu jakiegoś urządzenia. Nierzadko takie zjawisko zachodzi w momencie, gdy sprzęt się przegrzewa, a od tego już tylko krok do wzniecenia pożaru. Zabezpieczenie przed nadmiernym poborem pozwoli wyłączyć obwód z wyprzedzeniem, zanim dojdzie do katastrofy, a sam fakt zadziałania zabezpieczenia może zostać zgłoszony w postaci powiadomienia dla domowników, nawet jeśli nie są oni akurat w mieszkaniu.

W przypadku zaników albo skoków napięcia chronimy przede wszystkim same urządzenia. Nie tylko przed samozapłonem, ale przede wszystkim przed uszkodzeniem. Ma to duże znaczenie dla wszelkiego rodzaju urządzeń, które mają wbudowane układy pamięci. Są one wrażliwe na skoki napięć, gdyż to właśnie pamięć z danymi może zostać względnie łatwo uszkodzona w takich sytuacjach i doprowadzić do utraty cennych, gromadzonych przez lata informacji. Spadki napięcia też potrafią mieć przykre konsekwencje – lepiej gładko wyłączyć urządzenie niż pozwolić mu pracować w warunkach niestabilnego zasilania. Nie każde urządzenie jest bowiem wyposażone we wbudowane zabezpieczenia tego typu.

W instalacjach wielofazowych, w których mamy urządzenia jednofazowe, w razie ryzyka zaniku napięcia można zainstalować czujnik, który wykryje takie zdarzenie i spowoduje automatyczne przełączenie się źródła zasilania. System automatycznego przełączania faz znacząco zwiększy pewność, że kontrolowane przez niego urządzenie będzie działało, gdy będzie niezbędne, nawet gdy podstawowy obwód zasilający ten sprzęt zostanie rozłączony bezpiecznikiem.

Na temat działania urządzeń elektrycznych warto jeszcze wspomnieć o zabezpieczeniu czasowym, czyli po prostu tzw. timerze. Bywa, że za pomocą ustawień danego sprzętu nie jesteśmy w stanie w pełni dopasować czas działania urządzenia. Elektryka nie zawsze jest na tyle zaawansowana – czasem można ją jedynie włączyć lub wyłączyć. W takich sytuacjach świetnie sprawdzają się sterowane zdalnie i programowalne timery, które pozwalają dokładnie zaplanować czas, przez który dane urządzenie będzie działać. Niezależnie czy jest to grzałka, lampa, klimatyzator czy wentylator – dobrze dobrana automatyka pozwala zmniejszyć koszty obsługi sprzętu, redukując zużycie energii elektrycznej. Warto też wspomnieć o zwiększonym ryzyku uszkodzenia urządzeń, jeśli te działają zbyt długo bez przerw. Automatyka pomaga temu zapobiec.

Ruch i zdarzenia

Nowoczesna automatyka domowa może być podłączona do Internetu, ale wiele systemów działa również lokalnie, bez potrzeby komunikacji z siecią. Dzięki podłączeniu do internetu pozwala na przesyłanie informacji do użytkowników również, gdy ci nie są w domu. Dlatego zastosowanie czujników ruchu lub obecności umożliwia informowanie nas o zdarzeniach, które miały miejsce w naszych domach, gdy jesteśmy poza nimi. To bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa. Czujniki mogą monitorować nie tylko ruch czy obecność, ale też podawać inne wskazania. Mogą np. informować o otwarciu drzwi lub okna albo o zapaleniu światła. Co oczywiste, to najlepszy sposób na wykrywanie intruza, ale nie tylko w przypadku włamania znajdą zastosowanie. Jeśli czujnik podłączymy do instalacji oświetleniowej, będziemy wiedzieć, czy pozostawiliśmy w mieszkaniu zapalone światło. Alternatywnie, jeśli podłączymy go do gniazdka elektrycznego, będziemy mieli wgląd w działanie żelazka i w ten sposób możemy mieć pewność, że nie pozostawiliśmy go włączonego. Tego typu rozwiązania umożliwiają także zdalne sterowanie urządzeniami.

Specjalistyczne czujniki ruchu, dostosowane do wykrywania zwierząt, mogą być używane w domach oddalonych od miast do monitorowania otoczenia i odstraszania dzikich zwierząt.  Pozwolą one wykryć zbliżające się, większe zwierzęta i skutecznie je odstraszyć – czy to poprzez włączanie świateł, czy też innymi metodami, jak np. emitowaniem wysokoczęstotliwościowych, niesłyszalnych dla człowieka pisków. Albo po prostu sygnałami ostrzegawczymi.

Włamania

Ważnym problemem, przed którym bardzo skutecznie może uchronić odpowiednio zainstalowany system automatyki, jest ryzyko włamań. Świetnym przykładem zastosowania systemu elektronicznego będą sterowniki rolet, które pozwalają na zasunięcie lub otwarcie ich na żądanie albo zgodnie z harmonogramem. Ma to dwojakie znaczenie – po pierwsze, rolety, szczególnie te antywłamaniowe, stanowią realną przeszkodę na drodze złodziei. Po drugie, ruch rolet może symulować obecność domowników. Będzie to miało szczególne znaczenie w przypadku wyjazdu na dłuższy czas. Zdalne sterowanie roletami pozwoli udawać, że w mieszkaniu ktoś przebywa i porusza roletami co jakiś czas. Pokrzyżuje to plany zorganizowanym grupom przestępczym, które mają tendencję do obserwowania mieszkań i identyfikowania tych, które pozostają puste przez dłuższy czas.

Jeśli nie da się zamontować rolet, nieco zbliżoną rolę mogą spełnić zdalnie sterowane zasłony. Poruszanie nimi to nie tylko kwestia wygody, ale też możliwość ukrycia wnętrza mieszkania przed niepowołanymi spojrzeniami.

O ile rolety nie zawsze mogą być zainstalowane, podłączenie oświetlenia do systemu automatyki jest trywialnie proste. Dostępnych na rynku rozwiązań jest multum i pozwalają one na włączanie i wyłączanie czy nawet regulację światła, co również bardzo skutecznie sygnalizuje potencjalnym włamywaczom, że w mieszkaniu coś się dzieje i że jest ono pod opieką właścicieli. Oprócz rolet antywłamaniowych na rynku istnieją również folie elektrochromatyczne na okna, które zmieniają przezroczystość i mogą być sterowane automatycznie.

Gaz i dym

Warto również wspomnieć o zagrożeniach związanych z ulatnianiem się gazów czy pojawianiem się groźnych substancji w powietrzu. Wzorcowym przykładem będzie system wykrywania gazu ziemnego lub LPG, co pozwoli zapobiec wybuchom. Wykrywanie czadu (CO) i gazów palnych, takich jak metan czy LPG, jest kluczowe dla bezpieczeństwa domowników. W niektórych krajach tego typu instalacje są już standardem, dlatego zdecydowanie warto pomyśleć o tym zagrożeniu podczas wyposażania domu w system automatyki. Wykrycie gazów czy dymu może nie tylko obudzić domowników, ale też zdalnie wezwać pomoc lub poinformować bliskich. Przyda się to, szczególnie gdy dom zamieszkują osoby starsze, nad którymi warto czuwać choćby zdalnie.

Inteligentne dzwonki do drzwi

Ostatnim z omawianych systemów automatyki, które pomagają zapewnić bezpieczeństwo, będą inteligentne dzwonki do drzwi. Ich zadaniem jest nie tylko poinformowanie użytkowników o obecności osoby u drzwi, ale też przekazanie obrazu sprzed wejścia do domu. To oczywiście bardzo wygodne rozwiązanie, ale przede wszystkim zwiększa bezpieczeństwo. Nie trzeba uchylać drzwi, by zobaczyć, kto czeka po drugiej stronie. Wystarczy włączyć ekran smartfonu, by ujrzeć gościa, a nawet z nim porozmawiać – bez podnoszenia się z fotela. Co więcej, można to zrobić również zdalnie, np. monitorując kogo dziecko wpuszcza do mieszkania, podczas naszej nieobecności.

By zbudować taki system, można sięgnąć albo po gotowe rozwiązania, w postaci właśnie inteligentnego dzwonka, albo skompletować bardziej zaawansowaną instalację, opartą o kamery sieciowe i rejestrator danych. Nowoczesne rozwiązania pozwalają na automatyczne wykrywanie ruchu, czy to na podstawie o analizy obrazu z kamery, czy też z użyciem czujników PIR. Takie połączenie pozwala też minimalizować ilość nagrań, tak by zapisywane były tylko te momenty, gdy jakiś obiekt porusza się przed obiektywem. To zdarzenie może też wywoływać alarm, który zostanie przekazany do operatora – choćby wiadomością wysłaną na telefon.

Podsumowanie: automatyka budynkowa

Nowoczesne systemy mogą wykrywać ruch zarówno na podstawie analizy obrazu z kamer, jak i przy użyciu czujników PIR, w zależności od zastosowanej technologii. Takie połączenie pozwala też minimalizować ilość nagrań, tak by zapisywane były tylko te momenty, gdy jakiś obiekt porusza się przed obiektywem. To zdarzenie może też wywoływać alarm, który zostanie przekazany do operatora – choćby wiadomością wysłaną na telefon.