projekt budowlany instalacji elektrycznej - wymagana zawartość

@dt: najczęściej klient zamawia "projekt" pod pozwolenie na budowę płaci niedużo i dostaje dokument który umożliwia uzyskanie pozwolenia. Niewiele osób wnika w to, czy ten dokument jest poprawny a jeszcze mniej czy wykonana instalacja jest zgodna z dokumentacją. Powszechnie wiadomo, że schematy w przeważającej części są robione metodą Ctrl+c i Ctrl+v i zawierają wiele błędów co nie tłumaczy projektantów, ale spowodowane jest niską ceną która nijak się ma do czasu jaki należy poświecić na rzetelne przygotowanie dokumentacji. Aby było jasne nie popieram takich praktyk i uważam że projektant od początku powinien informować ile kosztuje wykonanie rzetelnego projektu a "pseudo projekty" nie powinny istnieć. W zaistniałej sytuacji brakuje mi informacji jakie są warunki przyłączenia? Dopiero dysponując kompletem informacji (na teraz mamy wiedzę szczątkową) można wyrażać opinie.

Odnosząc się do pytań:

1. Czy w przedstawionym schemacie zasilania prawidłowo ujęto kwestię rozdziału PEN w kontekście sieci TN-C i braku takowego rozdziału w ZKP ?

należy sprawdzić jakie wymogi podane są w warunkach przyłączenia. Na schemacie widać że szyna wyrównania potencjałów ma być podłączona do uziemienia, natomiast 5x10 sugeruje że podział jest w złączu

2. Czy w przedstawionym schemacie zasilania powinny być ujęte obwody dla zasilania tablicy teletechnicznej (jej urządzeń) i zasilania Videobramofonu ?

Jeśli obwody te były omawiane z projektantem to powinny być uwzględnione

3. Czy w schemacie zasilania powinno być wskazanie odejścia dla zasilania tablicy teletechnicznej i jej uziemienia tak jak np. oznaczone są obwody oświetleniowe i gniazd wtykowych ?

Nie do końca rozumiem ten punkt  - to chyba część 2 pkt.

4. Czy moc i przekrój przewodu obwodu dedykowanego dla indukcyjnej kuchni elektrycznej nie powinny być określone w 'tabelce mocy i obwodów' schematu zasilania odpowiednio do max. mocy przyłączeniowej 10-11 kW takiego urządzenia jak kuchenka indukcyjna (ujęty w schemacie przekrój 5x2,5 mm2 i moc 6 kW wydają się zbyt skromne) i czy w związku z tym wyłącznik różnicowo-prądowy z członem nadprądowym jest właściwie przyporządkowany ?

Nie ma prostej odpowiedzi bo przekrój przewodu zależy od jego długości i sposobu prowadzenia - więcej w poniższym artykule:

https://www.napiecie.salama.pl/instalacja-elektryczna-poradnik/#Obciazalnosc-pradowa-kabli-i-przewodow 

5. Czy w związku z powyższym w schemacie zasilania moc zainstalowana podana w dolnej tabelce nie powinna być adekwatnie podwyższona ?

Jaka jest moc przydzielona przez dostawcę energii? Odsyłam do opracowania:

https://bezel.com.pl/2018/08/01/moc-zapotrzebowana/ 

6. Czy uziom fundamentowy a szczególnie wyprowadzenie ze zbrojenia fundamentów do wewnątrz budynku wypustu z bednarki z zakończeniem GSU pod uziemienie PE powinno być ujęte w projekcie instalacji elektrycznej w ramach projektu budowlanego ?

To zależy jaki zakres prac został ustalony z projektantem. Szczegółowy projekt powinien uwzględniać uziemienie, ale uproszczone schematy ograniczają się do zaznaczenia ze ma być wykonane uziemienie ewentualnie jaki to ma byś rodzaj uziemienia.

To że nie jestem elektrykiem nie zwalnia mnie z myślenia o jakość i prawidłowość wykonania własnej instalacji przez wykonawcę czyli elektryka którego jeszcze nie zatrudniłem...

BRAWO - to cecha godna naśladowania oby więcej świadomych inwestorów :) Powszechnie wiadomo, że świadomy inwestor dostaje lepszą usługę.

@Piotr Bibik: Rozumiem że wiele szczegółów projektowych uzależnionych jest od uzgodnień między projektantem i i inwestorem ale wg. mnie projekt instalacji w zakresie projektu budowlanego powinien uwzględniać najstotniejsze kwestie a taką jest bezsprzecznie uziemienie fundamentowe wymagane  §. 184 ust.1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. jako elemant bezpieczeństwa - tego wymagają przepisy i inwestor nie musi tego ustalać z architektem autorem projekt (dot. 2017 r.)

Brak oznaczenia uziomu fundamentowego w tym wyprowadzenia uziemienia pod GSU skutkuje na samym początku realizacji właśnie takimi zaniedbaniami wykonawców stanu zero - nie znajdują tego w projekcie budowlanym i bagatelizują a efektem jest tak jak w moim przypadku znaczne ograniczenie i problemy w uziemieniu przewodu PE.

Ad. 1 Warunki przyłączenia Operstora Stoen na etapie WZ ograniczały się jedynie do oświadczenia o mocy przyłączeniowej 17 kW bez innych szczegółów.

Aktualnie warunki przyłączenia ZKP:

- przyłącze ziemne YKAY 4x35 mm2

- moc przyłączeniowa 17 kW,

- zabezpieczenie przedlicznikowe 32 A

- brak rozdziału PEN w ZKP (do wykonania w RG) - informacja otrzymana od Stoen dopiero kilka dni po staraniach inwestora.

Ad. 2 Obwody do zasilania tablicy teletechnicznej i videobramofonu nie powinny być pominięte w schemacie ideowym zasilania tym bardziej bo tak tablica teletechniczna jak i Videobramofon był oznaczony w schemacie wewnętrznej instalacji elektrycznej.

Ad. 3 dotyczy 2

Ad. 4 Czy moc przyłączeniowa 3 fazowej kuchenki indukcyjnej nawet do 11kW nie determinuje jednak przekroju 4 mm2 ?

Ad. 5 jw Ad 1: 17 kW

Ad. 6 jak na wstępie.

A czy mógłby Pan odnieść się do mojej drugiej odpowiedzi na Pana dzisiejszą pierwszą odpowiedź dotyczącej jedynej dostępnej trasy uziemienia PE i konieczności zastosowania kabla YKY zamiast Lgy ?

@dt: czyli mamy tu standardowe zderzenie życia z teorią. W teorii (tak powinno być i ma Pan rację) projekt powinien być kompletny i kosztować około 10 000 zł a projektant powinien z Panem omówić wiele zagadnień i uwzględnić w projekcie wszystkie wymagania. Życie - projektant wziął za projekt prawdopodobnie około 1000 zł zrobił "coś" i teraz zastanawia się czego Pan od niego chce bo do tej pory prawdopodobnie nigdy nie spotkał się z wymaganiem stworzenia rzetelnego projektu i nie wie jak z tej sytuacji wybrnąć. Przykro to pisać ale raczej standardowa sytuacja na budownictwie mieszkaniowym. Przecież jest tanio i jest zasilanie wiec o co chodzi... Niestety właśnie z taką postawą spotykam się od wielu lat i takiej postawy NIE AKCEPTUJĘ.

@Piotr Bibik:Tak to wygłąda ;)

Z tym że może w 2017 r. były nieco niższe stawki. Choć projekt indywidualny (wg. umowy w zakresie konstrukcji wykonawczy też niestety niekompletny) kilkanaście tys. wyniósł.

@dt:Po schemacie zorientowałem się, że ten temat był już tydzień temu i nawet w nim wziąłem udział. Autorze tematu - o co Ci właściwie chodzi. Twoje obecne pytania są niezrozumiałe, bo jesteś laikiem i piszesz np:

"b/ uziemienie (przebieg uziemienia) tablicy teletechnicznej w bszafkiudynku i rack) w schemacie ideowym zasilania,"

W TN-S nie ma czegoś takiego jak uziemienie tablicy teletechnicznej lub szafki rack, jest tylko połączenie żyłą PE o określonym s z szyną PE w rozdzielnicy elektr..

Na schemacie rozdzielnicy nie umieszcza się też przebiegu uziemienia - sic!

dalej piszesz:

"e/ określenie w schemacie ideowym właściwego dla gniazda siłowego 400V (dedykowanego dla kuchni indukcyjnej) wyłącznika różnicowo-prądowego z członem nadprądowym,"

Do kuchni nie montuje się gniazda ale puszkę co jest prawidłowo podane na schemacie, a wyłącznik r/pr. z n/pr jest wyraźnie oznakowany i otrzymałeś info od Eatona o nim. Swoją drogą tańsze rozwiązanie to osobne aparaty zamiast kombi.

Itd można wypunktować każde Twoje zapytanie 

Można podejrzewać też drugie dno Twojego tematu = masz problem z rozliczeniem z elektrykiem.?

@Domsat:zamiast atakować warto może ze zrozumieniem ustosunkować się merytorycznie do przedstawionych wątpliwości czyli np.:

1. Czy w przedstawionym schemacie zasilania prawidłowo ujęto kwestię rozdziału PEN w kontekście sieci TN-C i braku takowego rozdziału w ZKP ?

2. Czy w przedstawionym schemacie zasilania powinny być ujęte obwody dla zasilania tablicy teletechnicznej (jej urządzeń) i zasilania Videobramofonu ?

3. Czy w schemacie zasilania powinno być wskazanie odejścia dla zasilania tablicy teletechnicznej i jej uziemienia tak jak np. oznaczone są obwody oświetleniowe i gniazd wtykowych ?

4. Czy moc i przekrój przewodu obwodu dedykowanego dla indukcyjnej kuchni elektrycznej nie powinny być określone w 'tabelce mocy i obwodów' schematu zasilania odpowiednio do max. mocy przyłączeniowej 10-11 kW takiego urządzenia jak kuchenka indukcyjna (ujęty w schemacie przekrój 5x2,5 mm2 i moc 6 kW wydają się zbyt skromne) i czy w związku z tym wyłącznik różnicowo-prądowy z członem nadprądowym jest właściwie przyporządkowany ?

5. Czy w związku z powyższym w schemacie zasilania moc zainstalowana podana w dolnej tabelce nie powinna być adekwatnie podwyższona ?

6. Czy uziom fundamentowy a szczególnie wyprowadzenie ze zbrojenia fundamentów do wewnątrz budynku wypustu z bednarki z zakończeniem GSU pod uziemienie PE powinno być ujęte w projekcie instalacji elektrycznej w ramach projektu budowlanego ?

To że nie jestem elektrykiem nie zwalnia mnie z myślenia o jakość i prawidłowość wykonania własnej instalacji przez wykonawcę czyli elektryka którego jeszcze nie zatrudniłem - zarzutem o problem z rozliczeniem z elektrykiem trafiłeś jak kulą w płot. Czy jako wykonawca masz takowe problemy z inwestorami a jeśli tak to rodzi się pytanie dlaczego ?

Jestem po rozmowach z kilkoma elektrykami i odnoszę wrażenie a wręcz przekonanie już na etapie poszukiwania wykonawcy źe jako inwestor muszę sam zadbać o prawidłowe wykonanie wielu elementów inatalacji a przykładem koronnym jest np. uziemienie kompletnie bagatelizowane przez większość elektryków z którymi rozmawiałem (długo by pisać ...)

W przypadku wątpliwości zawsze można dopytać zamiast wygarniać ślepakami...

Tak więc jeśli nie ma woli rzeczowego podejścia do przedstawionych wątpliwości to lepiej nie mieszać i darować sobie próby dyskredytacji autora zapytania.

Z góry dziękuję za odniesienie się do wątpliwości bez argumentów ad personam.

@dt:Szanowny autorze tematu - w tej chwili Twoje pytania są zupełnie inaczej sformułowane = nie budzą żadnych zastrzeżeń. Te poprzednie naprawdę były pełne wątpliwości co spowodowało moje uwagi, które odebrałeś z w sposób nader przewrażliwiony.

Do rzeczy:

1.Na schemacie nie ma żadnego info o sposobie rozdziału PEN i uziomie domku. Osobiście polecam rozdział wykonać w rozdzielnicy na złączce - typ - OTL-PEN50 Morek MAA 2050P10.

2 i 3. Obwód teletechniczny powinien być wrysowany w schemat w analogiczny sposób jak inne obwody. Przewód 3 x 1,5, zabezpieczenie B lub C 6A. Do szafki rack dodatkowa żyła PE LgY 4. Różnicówka niepożądana w tym obwodzie jeśli będzie w nim też centralka alarmowa. 

4. Kuchenka elektryczna to w rzeczywistości 2-fazowa płyta grzejna o mocy ok. 7,2 kW i nap. 2 x 230 V. Zabezpieczenie B 16A. Przewód do długości ok. 30 m  to 2,5 -  wg PN, ale praktycznie już od 20 m dajemy 4..

5.  Obecne moce są prawidłowo dobrane do zabezpieczenia przedlicznikowego 32 A , które w PGE jest przypisane do mocy  = 17...20 kW. Praktycznie 32 A to moc 22 kW, a do godziny to można wycisnąć aż prawie 25 kW.

Na marginesie to ja bym taką rozdzielnicę wykonał inaczej.

@Domsat:Ale taka rozdzielnica jest zaprojektowana z różnicówką oddzielną na każdy obwód.

Ad.1 Dziękuje za radę odnośnie rozdxiału PEN.

Ad.3 Tak centralka alarmowa będzie w szafce Rack.

Ad.4 kuchenki indukcyjne mają i większą moc do 10-12kW ale zgoda te o mocy 7kW to najlepsze rozwiązanie tylko że płyty indukcyjne są raczej 3-fazowe i widziałby tu jednak przewód 5x4mm2 (długość przewodu 14 mb).

Ad.5 Warunki przyłączenia ZKP: 17kW z zabezpieczeniem 32A.

Ad.6 Pozostaje problem z uziemieniem PE przy braku wyprowadzenia z fundamentu bednarki z GSU do wewnątrz budynku pod rozdzielnicę... jak również skopane wypusty ze zbrojeń fundamentów wyprowadzone w gruncie z bednarki Fe/Zn 25x3 lub 25x4 (do sprawdzenia) zamiast nierdzewnej i w dodatku nie przyspawane do zbrojeń podłużnych.

Pozostaje chyba tylko zapomnieć o uziomie fundamentowym naturalnym i wykonać uziom otokowy z bednarki Fe/Cu ze złączkami nierdzewnymi oraz uziom/uziomy pionowe z nierdzewnych lub pomiedzowanych szpilek sby uziemić PE.

Pytanie czy moźna uziemić PE przewodem LgY 16 mm2 długości ok. 10 mb prowadząc go od rozdzielnicy w arocie (porowadzonym w scianie fundamentowym) na zewnątrz do studzienki uziemieniowej w gruncie przy ścianie budynku w której wbijany będzie uziom pionowy ?

Dzięki za pozytywny zwrot akcji :)

@dt:odnośnie projektu z nadmiarem różnicówek i upakowaniem aparatury na maxa oraz z pominięciem bloku rozdzielczego + ten rozłącznik gł. 4 -torowy - są różne szkoły, ja chodziłem do innej.

Odnośnie uziomu - jeśli nie można wykorzystać zbrojenia fundamentu to rzeczywiście trzeba zrobić uziom sztuczny. Jego budowa zależy o jego przeznaczenia - ma być odgromowy + ochronny czy  tylko ochronny. W tym pierwszym przypadku praktycznie dążymy do osiągnięcia rezystancji ok. 10 ohm choć jest to tylko zalecenie przy LPS III/IV. Tutaj żyła  uziemiająca oznaczana jako E (= Earth) łącząca wspomnianą złączkę Morek z uziomem to najlepiej kabel YKYżo 1 x 16 bez żadnego Arota, bo jeśli jest odgrom to nie stosujemy linek typu LgY choć LY jest już dopuszczalny. W drugim przypadku rezystancja uziomu może być większa, praktycznie do 30 ohm. 

W uziomach nie polecam mieszania różnych materiałów czyli bednarka FeCu + szpilki też FeCu łączone zaciskami Inox odpowiednio zabezpieczonymi.                    Cały materiał FeCu jest zapewne dostępny w TIM.

@Domsat: Osobiście wolałby rozdzielnicę z blokiem rozdzielczy - czy można taki blok dodać do przedstawionej konfiguracji schematu zasilania .

Odgromówki nie będzie (!)

Będzie tylko ochrona przeciwporażeniowa no i oczywiście uziemienie PE czyli jak rozumiem jednak przewodem Lgy 16 mm2 a może lepiej zwiększyć średnicę Lgy do 25 mm2 z uwagi na dość znaczną długość przewodu ochronnego od rozdzielnucy do szpilki uziemiającej ok. 10 mb.?

Czy wtedy tak długi Lgy 16 lub 25 mm2 prowadzić w rurze ochronnej do studzienki uziemiającej przy budynku gdzie będzie wbita sond uziemiające (na 3 - 6 m głebokości) ? i jak taki przewód podłączyć w tej studziece uziemiającej która przecież będzie w ziemi ?

Tak oczywiście bednarka uziomu i szpilki uziemiające Fe/Cu z wymaganą normą grubością powłoki 0,70 (otok) i 0,250 mm (szpilki) ale złączki krzyżowe nierdzewne podobno najlepsze plus owinięcie taśmą denso.

@dt:blok jest elementem łączącym tak jak np grzebienie i jako taki nie występuje na schematach. W Twoim przypadku nie ma go na wizualizacji rozdzielnicy i stąd moja uwaga. Jego wstawienie to rola prefabrykatora.

Ogranicznik przepięć - jeśli nie ma odgromu to wystarczy typ T2 i polecam wersję 3+1.

Przewód uziemiający - obstaję przy YKY, bo LgY w rurze nie nadaje się do gruntu. W rurze nastąpi kondensacja wody i będzie miała negatywny wpływ na przewód. Zatem tylko YKY 1x16 bez rury, a większy przekrój jest zbyteczny, choć ze względów logistycznym może być. Także studzienka jest niepotrzebna, pomiar rezystancji uziomu wykonujemy w rozdzielnicy po wypięciu przewodu uziemiającego. Żyłę YKY łączymy z uziomem FeCu tym samym zaciskiem Inox. On może być skośny na 2 śruby, zacisk krzyżowy na 4 śruby to stosujemy w uziomie odgromowym. Zabezpieczenie zacisku ro rola montera.

@Domsat:poprawiam - ogranicznik ma być 3+0, bo jest on w tej samej rozdzielnicy co pkt rozdziału PEN

@Domsat:YKY 1x16 jest trudno dostępny. Wobec tego proponuję w elewacji zamontować puszkę i w niej połączyć LgY 16 z doprowadzoną aż do niej bednarką FeCu.

@Domsat:już się oswoiłem propzycją uziemienia rozdzielnicy kablem ochronnym YKY 16 lub 25 mm2 z uwagi na odporność na warunki zewnętrzne - robienie puszki w elewacji odpada (w załączeniu zdjęcie elewacji w rejonie uziomu pionowego szpilką FeCu).

Ale:

1. Czy kabel ochronny (YKY 16 mm2) uziemieniowy prowadzony od rozłącznika głównego lub złączki OTL-PEN50 Morek MAA 2050P10 rozdzielnicy (oznaczonej na załączonym zdjęciu) poprzez arot do uziomu pionowego (szpilki FeCu) na zewnątrz budynku (miejsce uziomu pionowego wskazane na załączonym zdjęciu) może mieć długość ok. 8-10 metrów - czy to nie spowoduje jakiś problemów z odprowadzeniem 'prądu udarowego' a więc z funkcjonowaniem uziomu (podobno przewód ochronny Lgy 16 mm2 od rozdzielnicy do GSU może mieć długość max. 0,5 m) ?

2. Czy z uwagi na brak GSU i brak bednarki wyprowadzonej z fundamentu do wewnątrz budynku pod rozdzielnicę celem uziemienia PE należy prowadzić dwa kable ochronne uziemieniowe YKY 16 mm2 do uziomu pionowego (szpilki FeCu) na zewnątrz budynku czyli:

a/ jeden kabel ochronny uziemieniowy YKY 16 mm2 od rozłącznika głównego lub złączki OTL-PEN50 do uziomu pionowego (szpilki FeCu) na zewnątrz budynku,

i

b/ drugi kabel ochronny uziemieniowy YKY 16 mm2 od ogranicznika przepięć do uziomu pionowego (szpilki FeCu) na zewnątrz budynku ?

3. Czy przedstawiona na załączonym zdjęciu lokalizacja uziomu pionowego szpilką FCu tuż przy schodach wejściowych do budynku (tuż przy ich ścianie fundamentowej i ok. 1,6 m od krawędzi drzwi wejściowych do budynku jest właściwa ?

4. Czy kabel/2 kable ochronne uziemieniowe YKY 16 mm2 należy prowadzić tylko do uziomu pionowego szpilki FeCu (zakończyć na szpilce uziemienia pionowego) czy może naleźy je prowadzić razem z bednarką FeCu 25x4 (lub 30x4) aż do otoku (uziomu otokowego) oddalonego 1 m od szpilki FeCu uziemienia pionowego i zakończyć kable ochronne uziemieniowe dopiero na uziomie otokowym ?

5. W załączeniu zdjęcie wyprowadzenia ze zbrojeń fundamentów wypustów z bednarki ocynkowanej 25x3 lub 25x4 mm w gruncie - proszę o ocenę wykonaniactych wyprowadzeń wypustów uziomu fundamentowego naturalnego gdyż według mnie to takie wykonawstwo kładzie całkowicie uziom fundamentowy naruralny...

I jeszcze dwa pytania o ogranicznik (ochronnik) przepięć;

- nie powinien być jednak 4  polowy (4+0) ?

- brak instalacji odgromowej ale czy z uwagi na przebieg napowietrznej linii energetycznej w odległości 9 metrów od budynku nie powinien być jednak zastosowany ogranicznik łączony (ochronnik) przepięć T1+T2 ?

Z góry dziękuję za pomoc i wytrwałość :)

@dt: Szanowny autorze wątku – masz sporo wątpliwości odnośnie swojej instalacji, z pewnością zapoznałeś się też z wiedzą na ten temat, ale generalnie dalej jesteś laikiem - bez urazy - w dziedzinie elektryki. Wiesz, że dzwoni w kościele, ale nie wiesz w którym. Dziedzina elektryki jaką są instalacje mieszkaniowe to jest jednak duża wiedza. Kiedyś ktoś jeszcze starszy niż ja na pewnym forum napisał  - „im więcej wiem, tym orientuję się, że ciągle nie wiem wszystkiego” Zgadzam się z tym. Swoją drogą to doskonale rozumiem Twoją potrzebę weryfikacji poczynań wykonawców na budowie. Elektrycy działający w budownictwie mieszkaniowym są niestety w większości nieoduczeni i lekceważący zasady prawidłowej instalacji. Ich motto  = „tak musi być, będzie pan zadowolony, dogadamy się”. Tacy np. preferują pomarańczowy ogranicznik przepięć B+C, bo jest tani a umówili się przecież na określoną kwotę za instalację i każda „oszczędność” to ich dodatkowy zysk. Nikt nie jest expertem w każdej dziedzinie, mamy problem np. prawny to korzystamy  z usług kancelarii prawnej. Moja córka swego czasu kupowała dom z rynku wtórnego. O ocenę jego stanu technicznego poprosiła inspektora budowlanego. Oczywiście była to usługa odpłatna, ale znikoma wobec wartości domu. Inspektor był zresztą trochę zaskoczony takim, bo rzadkim, zleceniem od osoby prywatnej. Sugeruję niejednemu takie rozwiązywanie problemów. Kwestia porad internetowych to osobny temat godny pracy doktorskiej. Naprawdę na odległość na podstawie niepełnych danych nie da się udzielić dobrej informacji. Na forach popularne są np. zapytania typu –„ jaki kabel do domku na 40 m” i odpowiedź – „ ja bym dał 16 mm kw Cu”, a inny zaproponuje „wystarczy 16 Alu” i dalej rozwija się już dyskusja między tymi 2 pseudofachowcami. A dobór kabla jest naprawdę prosty pod warunkiem znajomości kilku wzorów i danych do nich + praktyka i realizm ekonomiczny.

Odnośnie Twoich pytań:

- tu GSU to właśnie złączka Morek i ogranicznik umieszczony obok tej złączki i rozłącznika głównego  zapewni owe 0,5 m

- pytania odnośnie uziomów są niezbyt zrozumiałe, więc nie chcę udzielić nieprawidłowej informacji, a najlepszą ocenę sytuacji można mieć dopiero po wizji lokalnej,

- uziom szpilkowy lub otokowy  ma być min 1 m od fundamentu.

- bednarka powinna być połączona ze zbrojeniem w min 2 miejscach do prętów  a nie 1 x do strzemionka, jej wyprowadzenie tzw wąs (tu niewidoczny) nie może mieć styku z gruntem = bednarka musi być między betonem a styropianem

- tu ma być ogranicznik 3+0 co już wyjaśniłem, oraz T1+T2 jeśli zasilanie jest z linii napowietrznej, tylko markowy - ja polecam Dehn, Citel, Phoenix Contact

Jeszcze kilka słów o Twojej rozdzielnicy elektrycznej:

- taka ilość różnicówek jest zbędna i nie będę rozwijał tego wątku, aby nie dać pola do popisu pewnej grupie ortodoksyjnych elektryków mających inne zdanie

- aparatura jest upchana na maxa – pojemność rozdzielnicy tak dobieramy, aby była wykorzystana w ok. 2/3

- rozłącznik główny + owa złączka Morek + blok rozdzielczy + ogranicznik umieszczamy w dolnym rzędzie, jeśli kabel zasilający jest doprowadzony od dołu, zresztą zwykle tak jest

- warto dołożyć wyłącznik zmierzchowy, zegar sterujący itp.

Na koniec  - proszę pamiętać o rozdzielnicy multimedialnej  czyli teletechnicznej.

@Domsat:jednak powrót do 'parteru' i po ci ? ;) chyba jednak lepiej spokojnie i rzeczowo na temat...

Wcześniej doradzałeś na uziemienie kabel YKY 16 mm2 jako ten który ma być prowadzony w ziemi i tskicwłaśnie muszę zastosiwać gdyż nie ma innej możliwości uziemienia PE do uziomu pionowego i otokowego (opisana metodaci trasa jest jedyną możliwą) - ok. 4 m trasy uziemienia musi przebiegać w ziemi (nie ma opcji wyciągnięcia bednarki na elewację i przebicia się przewodem Lgy 16 mm2 przez ścianę zewnętrzną i zamontowania złącza kontrolnego bez zniszczenia cokołu wysuniętego elewacji i schodów (widać na zdjęciach). Tak więc do uziemienia kabel YKY 16 lub 25 mm2 z oznaczeniem na jego końcach koszulką termokurczliwą żólto-zieloną ze hest to kabel ochronny wydaje się jedynym właściwym rozwiązaniem w tym przypadku, czyż nie ?

Po za tym w zakresie lokalizacji szpilkowego uziomu pionowego wskazanej na zdjęciu odległość od wejscia do budynku wynisi 1,6 m a więc jest zgodna z właściwą normą, normy nie określają odległości uziomu pionowego od ściany budynku w tym fundamentowej czy tak ?

Odległość 1 m od ściany budynku (przy uwzględnieniu okapu dachu) dotyczy tylko uziomu otokowego.

Tak więc lokalizacja uziomu szpilkowego pionowego z doprowadzeniem doń kabla  YKY 16 lub 25 mm2  oznaczonego jaki ochronnego wydaje się właściwym rozwiązaniem.

Jako laiki uważam że ww. jest rozwiązanie jest dopuszczalne sle czy znajdzie się hakiś odważny expert sby to przyznać ?

A czy w kontekście konieczności uziemienia szafy Rack szyna GSU zamontowana dołem do rozdzielnicy nie byłaby najlepsxym rozwiązaniem spinającym uziemienie PE przewodem ochronnych z punktu PEN (złączki Morek) lub szyny N i ograniczniaka przepięć oraz szafy Rack ?

Wypust bednarki ocynkowanej nie przyspawany ani nie połączony właściwą złączką do prętów podłużnych (jak widać na zdjęciu) przynajmniej z tego powodu nie moźe stanowić uziomu fundamentowego i nie być łączonym z otokiem zewnętrznym. Po za tym ten 'wąs'-wypust jest niestety prowadzony w gruncie... - kładzie to chyba ten wypust jako uziom fundamentowy naturalny...

Co do ogranicznika przepięć T1+T2 Dehn IK ale Hager zaleca chyba jednak 4+0 jako znacznue lepsze rozwuązanie niż 3+0, dlatego dopytuję.

Tak, rozdzielnica teletechniczna będzie zasilana poprzez listwę zasilającą z rozdzielnicą elektryczną RG i uziemiona przewidem Lgy 16 mm2 do szyny GSU w dole rozdzielni RG.

A czy jest jakaś natynkowa rozdzielnica teletechniczna IP65 IK08/09 typu obudowy rozdzielnicy elektrycznej IKA 3/54-ST-UV ?

Pozdrawiam

@dt: [Usunięto fragment komentarza łamiący regulamin forum. Zachęcamy do konstruktywnej dyskusji.]

Na marginesie - proszę sobie porównać moje rady w tym temacie z jakością porad na innych forach np tu trochę podobny temat:

Uziom i inst. odgromowa a płyta fundamentowa i GGWC - Elektryczność - instalacje i o&

Czy tam autor wątku uzyskał satysfakcjonującą poradę ? Sam wysnuj wnioski.

@Domsat:Faktycznie daj sobie już spokój!

Problem uziemienia został jasno opisany z pomysłem jego sensownego rozwiązania (z pomysłem wykorzystania do uziemienia PE kabla YKY który podrzuciłeś i o dziwo cofnąłeś...) - wystarczyło odnieść się finalnie krótko i rzeczowo do tego konkretnego przypadku.

Masz nieznośną manierę ataków ad personam i pouczania (nie mylić z nauczaniem).

Pozdrawiam

@Domsat

[Usunięto fragment komentarza łamiący regulamin forum. Zachęcamy do konstruktywnej dyskusji.]

już kilka razy obraziłeś Kolegów i mnie też oraz forumowiczów, którym staramy się pomóc, bo ŁNN właśnie jest od tego!!!

[Usunięto fragment komentarza łamiący regulamin forum. Zachęcamy do konstruktywnej dyskusji.]

.Zapewne@Redakcja zaraz usunie ten post ale....:)

@dt:  i jeszcze uszczegółowienie. Nie nadużywajmy słowa projekt. Załączona dokumentacja jest uproszczonym schematem rozdzielnicy a nie projektem. Aby łatwiej było zrozumieć różnicę proponuję z poniższego artykułu pobrać dwa pliki i zobaczyć jak wygląda projekt zewnętrznej instalacji odgromowej (bez uziemienia i wyrównania potencjałów): Z czego wykonać instalację odgromową? a następnie porównać to z "projektem" instalacji odgromowej zawartym w pozwoleniu o budowę. Jeśli takiego nie posiadasz to w tym artykule: Czy to jest projekt instalacji odgromowej? jest zamieszczony przykładowy "tradycyjny projekt" jaki jest zamieszczony w "projekcie budowlanym".

@Piotr Bibik:To że przedstawione schematy są niekompletne to jest właśnie kwestia którą próbowałem nakreślić - przedstawione schematy stanowią części składowe projektu instalacji z 2017 r. w zakresie projektu budowlanego pod pozwolenie na budowę.

W kwestii instalacji odgromowej - tak jak pisałem z wykonania takowej zrezygnowaliśmy m.In. z powodu niemożliwości wykonania pełnego otoku zewnętrznego (z uwagi na ograniczenia wynikające z praw własności w tym nieuregulowanego statusu własnościowego działek sąsiednich), niskiego zagrożenia piorunowego, wadliwego wykonania uziomu fundamentowego (wadliwie wykonanych wypustów ze zbrojeń fundamentów).

Pozdrawiam

@Piotr Bibik:A czy mógłby Pan jeszcze odnieść się do uziemienia PE kablem YKY 1x25 mm2 0,6/1kV z jego oznaczeniem na końcach żółto-zielonymi koszulkami termokurczliwymi !?

Istotnym w kwestii zastosowania zamiennie ww. kabla YKY (zamiast przewodu Lgy żółto-zielonego) do uziemienia przewodu ochronnego PE (po rozdziale PEN) prowadząc go od GSU w rozdzielnicy RG w arocie poprzez przepust w ścianie fundamentowej i dalej w gruncie na odcinku 4-4,5 m aż do szpilkowego uziomu pionowego na zewnątrz budynku (tuż przy zewnętrznej ścianie budynku i schodach wejściowych do budynku (w odległości 1,6 m od drzwi wejściowych do budynku) na długości 8-9 m (od GSU rozdzielnicy w budynku do szpilki uziemieniowej na zewnątrz budynku) jest fakt że nie ma możliwości: wpuszczenia bednarki do wewnątrz pod rozdzielnicę RG ani umieszczenia złącza kontrolnego ZK na elewacji budynku z doprowadzeniem doń bednarki jak również przejścia przewodem Lgy H07V-K przez ścianę budynku do ZK powyżej gruntu.

Jedyną realną trasą uziemienia PE jest wyżej opisana biegnąca na odcinku 4-4,5 m w gruncie (Lgy H07V-K nie nadaje się do prowadzenia w gruncie).

Co Pan na to ?

Z góry dziekuję za opinię.

@dt: są różne rodzaje uziemienia a w budownictwie mieszkaniowym najczęściej wykonuje się uziemienia odgromowe które maja odprowadzić część prądów piorunowych. Uziemienie można wykonać na wiele sposobów np. uziom fundamentowy, lub typu A (szpilka), lub typu B (otok) lub mieszany. Ważne, aby rezystancja uziemienia była stała w czasie całego roku i wynosiła poniżej 10 Ohm (są tu różne spory ekspertów ale moim zdaniem powinna być poniżej 10 Ohm co wielokrotnie argumentowałem w artykułach). W Pana przypadku nie ma zewnętrznej instalacji odgromowej ale mamy do odprowadzenia udary które mogą powstać na ograniczniku przepięć więc nie podoba mi się podłączenie uziemienia do zbrojenia - powinien być podłączony do głównego pręta zbrojeniowego i pręty zbrojeniowe powinny być ze sobą spawane lub skręcane odpowiednimi zaciskami. Jeśli dodatkowo wykonał Pan uziom typu A (szpilka) co zaznaczył Pan na jednym z zdjęć to powinien być on oddalony od budynku minimum o 1 metr. W takim wypadku należy w szynie wyrównania potencjałów połączyć uziom fundamentowy z uziomem typu A. W przypadku gdy nie ma zewnętrznej instalacji odgromowej to nie pamiętam jakie są minimalne wymagania do połączenia uziemienia z szyną wyrównania potencjałów. Jeśli jest zewnętrzna instalacja odgromowa to minimalny przekrój bednarki lub innego przewodnika powinien wynosić 100 mm2 (to piszę z głowy - informacja do sprawdzenia w aktualnie obowiązujących Polskich Normach PN-EN 62305). Wspomina Pan że ma zaproponowany przekrój 25 mm2. Cóż, do sprawdzenia w normach jaki powinien być. Na zdjęciach widzę że ma Pan wyprowadzone rury osłonowe wiec do zastanowienia się czy nie wypuścić przez nie drutu aluminiowego 10 mm co daje przekrój około 78,5 mm2 a jeśli poprowadzi Pan dwa druty o identycznej długości można ten przekrój podwoić (tu też zapewne wywoła się dyskusja dotycząca różnic rezystancji itd...). Ale w sprzedaży można dostać również bednarki aluminiowe - są bardziej giętkie i przy odpowiednim przygotowaniu końcówki oraz użyciu żeli poślizgowych można przepchać je przez wyprowadzone rury osłonowe.

Ze względu na bliskość linii napowietrznej powinno się zastosować ogranicznik przepięć T1; T2 lub typ kombinowany (proponuję wybrać coś z poniższej listy i zwracałbym uwagę aby T1 był w wykonaniu iskiernikowym)

https://www.tim.pl/ochrona-odgromowa/ograniczniki-przepiec/ograniczniki-przepiec-klasy-b-c?filters%5Bmanufacturer.keyword%5D=obo+bettermann%7Cdehn%7Ceaton%7Ceti-polam%7Chager+polo%7Cphoenix+contact%7Cschneider%7Cfinder%7Csiemens%7Cabb+4%7Cphoenix+contact+sp.+zo.o.&filters%5Bdostepnosc_u_dostawcy.keyword%5D=Dost%C4%99pne+w+24h%7CDost%C4%99pne+w+72h

Z dociekliwości widzę że zależy Panu na tym, aby ochrona była dobra i skuteczna a aby tak było musi być kompletna. Zachęcam do zapoznania się z poradnikami które kompleksowo opisują zagadnienie:
https://www.napiecie.salama.pl/skuteczna-ochrona-przeciwprzepieciowa-jak-wykonac/

Dlaczego nie ma możliwości wykonania złącza kontrolnego w elewacji? Życie. Można z wnętrza wykonać odpowiednio duży otwór (pod kontem w kierunku ziemi) a na elewacji umieścić skrzynkę kontrolną. Może nie będzie idealnie komponowało się z otoczeniem, ale albo ma być wykonane porządnie i ma działać (niestety wiąże się to z kosztami), albo ma wyglądać (przecież projektant też zrobił projekt który wygląda....)? I nie ma w tym ani trochę złośliwości - po prostu z takimi tematami mam dość często do czynienia. A skoro ze zdjęć widzę że jeszcze wewnątrz nie ma skończonych podłóg, to może warto położyć bednarkę i wyjść na zewnątrz w jakimś innym miejscu w którym nie będzie się to rzucało w oczy (koło schodów to dość widoczne miejsce).

@Piotr Bibik: tak jak pisałem instakacji odgromowej nie będzie a o uziomie fundamentowym należy zapomnieć. Również ani wyprowsdzenie bednarki czy przewodu spod rozdzielnicy ani montaż ZK na ścuanie nue wchodzi w grę, gdyż musiałoby to wypaść na wykonanej na gotowo elewacji w odległości ok. 60 cm od krawędzi drzwi wejściowych tuż na podestem schodów wejściowych - wyglądałoby fatalnie i przy wchodzeniu można by zawadzać.

Uziom pionowy jeszcze nie wykonany - do wykonania w marcu/kwietniu - czyli do odsunięcia od ściany budynku i schodów wejściowych o 1 m.

Także według mnie aby uziemić PE można by poprowadzić od GSU w rozdzielnicy RG poprzez przepust w ścianie fundamentowej w arocie kabel YKY 1x25 mm2 0,6/1 kV RMC oznaczając go na żółto-zielono i podłączając finalnie do szpilki uziemienia pionowego np. w studzience rewizyjnej w ziemi a dalej połączyć ten uziom pionowy z otokiem zewnętrznym z bednarki. Ale z powodu obiektywnych ograniczeń zakończonym na końcach też szpilkami uziomu pionowego (nie ma możliwości wykonać zamkniętego otoku).

YKY nie jest normami przewidziany do uziemienia PE (od GSU do uziomu pionowego) ale przecież po jego oznaczeniu na końcach żółto-zielonymi koszulkami termokurczliwymi będzie jasność i technicznie zadziała, czyż nie ?

@Piotr Bibik:Ogranicznik przepięć Dehn T1+T2 4 biegunowy będzie chyba najlepszym wyborem:

https://www.tim.pl/ogranicznik-przepiec-b-c-typ-1-2-4p-12-5ka50ka-1-5kv-dehnshield-tns-255-941400-3/

Dzięki też za podpowiedź o iskiernikowym.

@dt: tylko jaki cel dawać kabel (ogólnie żyłę) w izolacji? To lepiej dać samą linkę aluminiową, ale trochę obawiam się jak aluminium zareaguje w glebie w miejscu połączenia? W takim razie połączenie wykonałbym w złączu gruntowym i należy dobrać odpowiednie materiały do łączenia aby nie wystąpiła korozja kontaktowa - więcej tu: https://www.napiecie.salama.pl/z-czego-wykonac-instalacje-odgromowa/#LPS-korozja-kontaktowa

Do połączenia powinien być dostęp aby móc sprawdzać okresowo czy nic złego się nie dzieje, a łączenie uziomu fundamentowego z GSWP ma sens właśnie ze względu na wyrównanie potencjałów ;) 

• https://www.tim.pl/linka-odgromowa-aldrey-19xfi-1-8mm-aluminiowa-50mm2-aldrey-80200809/p/0001-00000-52875
• https://www.tim.pl/obudowa-zlacza-kontrolnego-do-gruntu-120x300x300mm-z-plyta-montazowa-50-1-9500010

@dt: to dobry wybór, ale zaproponuję wersję z stykiem sygnalizacyjnym

• https://www.tim.pl/ogranicznik-przepiec-b-c-typ-1-2-4p-12-5ka50ka-1-5kv-dehnshield-tns-255-fm-941405-1/p/0004-00012-18301

A tu informacja jak wykorzystać ten styk.

• https://www.napiecie.salama.pl/jak-skutecznie-wykonac-sygnalizacje/ 

P.S.

u mnie w domu również mam SPD Dehn i właśnie DEHNshield mam w kilku miejscach instalacji.

@Piotr Bibik: zgodnie z Pana radą wybrałem ogranicznik przepięć DEHN 4+0 T1+T2 941405.

1. Jakie konkretnie wyłączniki różnicowo-prądowe z członem nadprądowym (kombinowane) RCBO EATON typ A rekomendowałby Pan dla obwodów 230V (oświetleniowych i gniazd wytkowych) ?

2. Jakie wyłączniki różnicowo-prądowe RCD EATON typ A polecałby Pan dla obwodów 3 fazowych:

a/ gniazda siłowego,

b/ kuchni indukcyjnej

i jakie do powyższych wyłączniki nadprądowe EATON dopasować do RCD?

3. I jaki wyłącznik różnicowo prądowy z członem nadprądowym EATON dla obwodu 12-24V ?

Z góry dziękuję za pomoc.

@Domsat:A dlaczego ogranicznik przepięć 3+0 a nie 4+0 (w schemacie zasilania jest 4 biegunowy) ?