Łazienka jest miejscem, gdzie bezpieczeństwo elektryczne jest kwestią priorytetową. Obecność wody i urządzeń elektrycznych w jednym pomieszczeniu wymaga zastosowania specjalnych środków ochrony, aby zapobiec niepożądanym wypadkom. Właściwe obchodzenie się z prądem i zastosowanie zasad dotyczących stref ochronnych w łazience jest kluczowe dla bezpieczeństwa domowników. W tym artykule omówimy, czym są te strefy, jakie mają wymagania i jak można je bezpiecznie zagospodarować osprzętem elektrycznym. Dodatkowo omówimy kwestię odpowiedniej instalacji pralki i grzejnika ściennego, zapewniając optymalne bezpieczeństwo i efektywność ich użytkowania.
Łazienka – czy może być oazą bezpieczeństwa dla prądu?
Dla wielu z nas łazienka to miejsce codziennej rutyny, wypoczynku i relaksu. Dla elektryków jednak to pomieszczenie, w którym obchodzenie się z prądem wymaga największej ostrożności. Łazienka jest jednym z najbardziej wymagających miejsc w domu, jeśli chodzi o przestrzeganie norm bezpieczeństwa elektrycznego. Kluczowe jest zwrócenie uwagi na sposób rozprowadzenia instalacji, jej zabezpieczenia oraz zastosowanie dedykowanego osprzętu elektroinstalacyjnego.
W tym kontekście, wytyczne zawarte w normie PN-IEC 60364 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych” odgrywają ważną rolę. Ponieważ określają one: gdzie i jakie urządzenia elektryczne można bezpiecznie zainstalować w łazience, dzieląc przestrzeń na tzw. strefy ochronne. Te strefy są ustalane na podstawie odległości od źródeł wody, co pozwala określić, w których miejscach można bezpiecznie montować poszczególne elementy instalacji, oświetlenie, gniazdka, urządzenia elektryczne. Dla przykładu oprawa umieszczona bezpośrednio nad prysznicem jest narażona na znacznie większą wilgoć niż ta zamontowana poza strefą natrysku, to wiąże się z koniecznością zastosowania osprzętu o wyższej odporności na wodę.
Zatem, co musisz wiedzieć, planując instalację elektryczną w łazience?
- Istnieją dwa systemy oceny przydatności oświetlenia do łazienek — strefy zagrożenia i klasy IP.
- Bardzo ważne jest, aby instalacja elektryczna prowadzona była wyłącznie do urządzeń znajdujących się w łazience.
- Wszelkie prace związane z instalacją elektryczną powinna wykonywać osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia.
Podział stref elektrycznych
Zgodnie z normą, w łazience wyróżnia się cztery strefy bezpieczeństwa, każda z nich posiada określone wymagania dotyczące ochrony sprzętu i osprzętu elektrycznego.
Strefa 0 - To przestrzeń bezpośrednio wewnątrz wanny lub brodzika natryskowego. Wszelki sprzęt i osprzęt zainstalowany w tej strefie musi charakteryzować się wysokim stopniem ochrony, nie mniejszym niż IPX7, aby chronić przed działaniem wody podczas zanurzenia.
Strefa 1 - obejmuje obszar bezpośrednio nad wanną lub brodzikiem do wysokości 2,25 m od podłogi. W tej strefie urządzenia muszą mieć stopień ochrony przynajmniej IPX5, co oznacza ochronę przed strumieniami wody z każdego kierunku, co jest typowe dla obszarów bezpośrednio narażonych na działanie wody z prysznica. Dozwolony jest tutaj montaż urządzeń elektrycznych takich jak podgrzewacze wody, jacuzzi, lampy i inne.
Strefa 2 - jest to obszar wytyczony w odległości 0,60 m na zewnątrz od strefy 1, rozciągający się do wysokości 2,25 m od podłogi. Sprzęt i osprzęt w tej strefie muszą posiadać co najmniej ochronę IPX4, co wskazuje na odporność na bryzganie wody. Dozwolony jest tutaj montaż oświetlenia, wentylatorów, ogrzewaczy wody, pomp prysznicowych i sprzętu do jacuzzi.
Strefa 3 - ograniczona płaszczyznami 2,40 m na zewnątrz od strefy 2 oraz na wysokość 2,25 m od podłogi. W tej strefie można zainstalować gniazdka do 230 V z automatycznym odłączeniem od zasilania przy zastosowaniu wyłącznika różnicowoprądowego o znamionowym prądzie wyłączającym nieprzekraczającym 30 mA. Można tutaj również zainstalować standardowe oprawy oświetleniowe o stopniu ochrony IP20.
Nieco inaczej wytycza się strefy ochronne w łazienkach, w których na etapie planowania, zapadła decyzja o montażu natrysku bez brodzika. W takich przypadkach normy przewidują dwa obszary wymagające specjalnego oświetlenia:
Strefa 0 - licząc od miejsca zamocowania natrysku, to obszar 120 cm (w poziomie) i 10 cm (w pionie od podłogi). Jest to strefa, w której obowiązują najwyższe wymogi dotyczące ochrony, ponieważ sprzęt elektryczny w tej strefie jest narażony na bezpośrednie działanie wody.
Instalacja pralki w tej strefie jest zdecydowanie niewskazana z uwagi na wysokie ryzyko porażenia prądem lub uszkodzenia urządzenia.
Strefa 1 - w poziomie ma zasięg taki sam jak strefa 0, czyli 120 cm od miejsca zamocowania natrysku. Natomiast w pionie sięga 225 cm (mierząc od podłogi). Jest to obszar, w którym wciąż obowiązują wysokie wymogi ochronne, ale nieco niższe niż w strefie 0.
W tej strefie należy unikać instalacji grzejników ściennych i innych urządzeń elektrycznych, które mogą być narażone na bezpośrednie działanie wody.
Czym są klasy szczelności IP?
Oprawy łazienkowe i inne urządzenia mogą być opatrzone oznaczeniem klasy IP (ang. Ingress Protection), które określa stopień, w jakim element elektryczny jest zabezpieczony przed ciałami stałymi i cieczami. IP to kombinacja liter „IP”, po których następują dwie cyfry. Pierwsza cyfra oznacza ochronę przed ciałami stałymi (takimi jak kurz i inne obce ciała), a druga — ochronę przed cieczami. Im wyższa druga cyfra, tym większa jest odporność urządzenia na wodę, co jest szczególnie istotne dla oświetlenia w łazience.
Podczas wyboru oświetlenia oraz urządzeń takich jak pralki czy grzejniki ścienne, należy zwrócić uwagę na klasę IP, aby zapewnić odpowiednią ochronę w zależności od lokalizacji urządzenia w strefach ochronnych łazienki.
Jakie są typowe klasy szczelności IP?
IPX0: Brak ochrony
IPX1: Zabezpieczenie przed kapiącą wodą
IPX2: Zabezpieczenie przed kapiącą wodą przy wychyleniu obudowy o 15°
IPX3: Zabezpieczenie przed natryskiwaniem wodą
IPX4: Zabezpieczenie przed bryzgami wody
IPX5: Zabezpieczenie przed strumieniami wody
IPX6: Zabezpieczenie przed silnymi strumieniami wody
IPX7: Zabezpieczenie przed skutkami zanurzenia na głębokość do 1 m
IPX8: Zabezpieczenie przed skutkami zanurzenia na głębokość większą niż 1 m
Często zapis klasy ochronności IP może zawierać dodatkowe litery na końcu symbolu, wskazujące na specjalne zabezpieczenia, np. ochronę przed dostępem do niebezpiecznych części (litera dodatkowa) lub literę uzupełniającą, określającą dodatkowe cechy ochronne.
Przykłady zastosowania klas IP:
IP44: Zabezpieczenie przed dostaniem się obcych ciał stałych o średnicy powyżej 1 mm i przed wnikaniem cieczy rozbryzgiwanej.
IP54: Ochrona przed dostępem do niebezpiecznych części za pomocą drutu oraz ochrona przed rozbryzgami wody.
IP65: Pełna ochrona przed dotknięciem i gromadzeniem się niebezpiecznych pyłów oraz ochrona przeciwko strumieniom wody.
Nowe oznaczenie IPx4D jest przykładem, jak normy mogą być dostosowywane do specyficznych potrzeb, np. dla pomieszczeń wyposażonych w wannę i/lub basen natryskowy. Oznacza to ochronę przed dostawaniem się drutów większych niż 1 mm oraz przed wodą rozpryskiwaną ze wszystkich kierunków. Literka 'D' wskazuje dodatkowo na ochronę przed ingerencją mechaniczną w urządzenie, która mogłaby doprowadzić do porażenia prądem.
Zasady bezpieczeństwa w łazience
Podstawowe zasady bezpieczeństwa elektrycznego w łazience są kluczowe do zapewnienia, że każde użytkowanie tego pomieszczenia będzie bezpieczne dla wszystkich domowników – poniżej prezentujemy zbiór najważniejszych zasad:
Wykonanie połączeń wyrównawczych dodatkowych (miejscowych): jest to ważne dla bezpieczeństwa, ponieważ łączy metalowe elementy łazienki (takie jak wanny, baseny natryskowe, rury, baterie, krany, grzejniki i inne) z przewodami ochronnymi. Dzięki temu potencjalne napięcie elektryczne jest bezpiecznie uziemione, zapobiegając niepożądanemu kontaktu z prądem.
Instalowanie gniazd wtyczkowych: w strefie 3 lub w odpowiedniej odległości od kabiny natryskowej, z zabezpieczeniem przez wyłącznikami różnicowoprądowymi o znamionowym prądzie różnicowym nie większym niż 30 mA. Daje to dodatkową warstwę ochrony przed porażeniem prądem.
Użycie odpowiednich przewodów: zaleca się stosowanie przewodów wielożyłowych w powłoce izolacyjnej lub jednożyłowych w rurach izolacyjnych oraz instalowanie puszek, rozgałęźników i odgałęźników oraz urządzeń rozdzielczych i sprzętu łączeniowego poza strefami 0, 1 i 2.
Ograniczenie urządzeń elektrycznych w poszczególnych strefach: W strefie 1 dozwolone są jedynie elektryczne podgrzewacze wody, a w strefie 2 oprawy oświetleniowe o II klasie ochronności oraz elektryczne podgrzewacze wody. W strefie 0 można stosować niskie napięcie (do 12 V), a w strefie 3 dozwolone jest użycie przenośnych urządzeń klasy ochronności II, a także łączniki oświetlenia i gniazda wtyczkowe z bolcem i IP44.
Podsumowując, z prądem nigdy nie należy żartować. To powiedzenie, znane nam wszystkim, nabiera szczególnego znaczenia w miejscu takim jak łazienka. Dlatego zdecydowanie odradzamy podejmowanie się samodzielnych prac związanych z instalacjami elektrycznymi – zwłaszcza w łazience. Zainwestowanie w usługi doświadczonego projektanta oraz uprawnionego montera elektryka jest nie tylko krokiem w stronę wygody, ale przede wszystkim gwarancja zachowania bezpieczeństwa, które w przypadku prądu jest absolutnie kluczowe.
Komentarze (1)
Artykuł napisany w lutym 2024 r. Przeczytany przez ponad 450 osób, zapewne przez laików, bo nikt nie zwrócił uwagi, że 4 strefy w łazienkach przestały obowiązywać w 2010 r.
Reszta tekstu też ma wątpliwą wartość np "zaleca się stosowanie przewodów wielożyłowych w powłoce izolacyjnej" . Bzdety !. Czy elektryk z redakcji nie mógł wpierw sprawdzić tego artykułu. ?