Sterowanie oświetleniem z dwóch niezależnych miejsc jest podstawowym problemem, z którym spotykamy się podczas wykonywania instalacji elektrycznej lub już później, gdy chcemy bezinwazyjnie zmodyfikować istniejącą instalację.
Dostępne na rynku produkty umożliwiają wykonanie takiego sterowania zarówno na etapie wykonywania czy projektowania instalacji, jak i w sytuacji gdzie instalacja jest już ułożona, a nie chcemy kuć ścian, aby ją zmodyfikować.
W poniższym artykule przedstawię w sposób praktyczny jak zrealizować inteligentne sterowanie oświetleniem z dwóch niezależnych miejsc. Wykorzystując zarówno komunikację przewodową jak i bezprzewodową.
Pierwsze dwa rozwiązania są tradycyjnymi sposobami — przewodowymi sposobami sterowania oświetleniem.
- Sterowanie za pomocą łączników schodowych
- Sterowanie za pomocą przekaźników bistabilnych
Dwa kolejne to rozwiązania typu smart, gdzie urządzenia sterujące komunikują się ze sobą w sposób bezprzewodowy, jednak fizycznie wyłączają obwód.
- Sterowanie za pomocą sterowników BleBox (aplikacja)
- Sterowanie za pomocą sterowników BleBox fizyczne przyciski
- Sterowanie za pomocą sterowników Kontakt Simon 54GO (aplikacja + przyciski)
Przed przystąpieniem do prac ze względów bezpieczeństwa należy upewnić się, że nie pracujemy pod napięciem!
Sterowanie oświetleniem za pomocą łączników schodowych
Łączniki schodowe są tradycyjnym i podstawowym osprzętem w instalacjach elektrycznych.
Poniżej znajduje się animacja przedstawiająca zasadę działania łącznika schodowego.
.gif)
Oraz schemat montażowy łącznika schodowego:
Jak wykonać instalację do sterowania oświetleniem z wykorzystaniem łączników schodowych?
Instalacja do sterowania oświetleniem z wykorzystaniem łączników schodowych. Etap pierwszy ułożenie przewodów
Zaczynając od rozdzielnicy, należy doprowadzić zasilanie do pierwszego punktu - puszki, w której będzie znajdować się łącznik. Następnie dobrze jest doprowadzić zasilanie do kolejnych puszek, choć nie jest to niezbędne, ale w przyszłości umożliwi zastosowanie elementów automatyki budynkowej, czyli sterowników, dzięki którym nie będzie konieczności przerabiania instalacji w razie chęci zmiany funkcjonalności.
Następnie do jednej z puszek należy doprowadzić przewód/y od oświetlenia.
Na makiecie do pierwszej puszki doprowadzony jest z rozdzielnicy przewód zasilający (3 × 1,5mm2), przewód od lampy nr 1 (3 × 1,5mm2), przewód sterowniczy podłączony do listwy zaciskowej widoczny na zdjęciu, który w tej instalacji nie jest używany (3 × 1,5mm2) oraz 2 przewody odchodzące do kolejnej puszki: zasilający (3 × 1,5mm2) oraz korespondencyjny (3 × 1,5mm2).
Do drugiej puszki dochodzą: przewód zasilający (3 × 1,5mm2) oraz korespondencyjny (3 × 1,5mm2), przewód od lampy nr 2 (3 × 1,5mm2).
Następnie łączymy instalację zgodnie z poniższym schematem. Należy również pamiętać, aby zachować kolorystykę oraz systematyczność w łączeniu, oraz oznaczać żyły, których funkcjonalność została zmieniona, np. jeśli używamy żyły żółto zielonej lub niebieskiej jako fazowej. Oznaczenia można dokonać za pomocą koszulki termokurczliwej lub taśmy izolacyjnej.
W zależności od wykorzystanej metody łączenia końcówki przewodów należy odizolować na odpowiednią długość. Gdy korzystamy ze szybkozłączek sprężynowych np. Wago długość ta to 11 mm. W innych przypadkach należy sprawdzić jaką długość podaje producent. Ważne, aby części przewodzące nie wystawały poza zaciski.
Etap drugi — Przygotowanie przewodów do łączenia
Aby bez większego problemu móc zmieścić w puszce wszystkie złączki oraz osprzęt (łącznik) dobrze jest odizolować przewody tak, aby powłoka (biała izolacja) była w puszce na długości ok. 2-3mm. Nie zawsze jest to proste do zrobienia.
Najłatwiej jest odizolować przewód przed wprowadzeniem go do puszki. Należy jednak zwracać uwagę na zbyt długie odizolowanie — przewód poza puszką musi być podwójnie chroniony, co pozwoli uniknąć jego uszkodzenia.
Jaka powinna być długość przewodów?
Aby łatwo móc operować, podczas łączenia żyły nie mogą być zbyt krótkie (brak możliwości podłączenia — konieczność przedłużania) i zbyt długie (problem ze zmieszczeniem wszystkiego w puszce). Dobrą praktyką jest odmierzenie przewodu na długość palca- około 8-10cm ponad głębokość puszki.
Etap trzeci — Połączenie przewodów ochronnych w linii zasilania
Łączymy ze sobą wszystkie żyły PE od zasilania i odbiorników.
Połączenie przewodów neutralnych w linii zasilania
(W pierwszej puszce przewody neutralne połączone są złączką poczwórną, może to sugerować, że będziemy łączyć 4 żyły, jednak tak nie jest, a złączka w kolejnym kroku została zamieniona na potrójną).
Przewody fazowe łączymy ze sobą, doprowadzając zasilanie do każdej puszki, w jednej (dowolnej) zostawiamy jeden zacisk wolny do podłączenia łącznika. W pokazanym przykładzie jest to puszka pierwsza, fazę w puszce drugiej zakańczamy złączką.
Przewód fazowy od jednej z lamp łączymy z brązowym przewodem korespondencyjnym, aby doprowadzić oba punkty oświetleniowe do jednej puszki (nie trzeba tego robić, jeśli oświetlenie jest doprowadzone w jedno miejsce).
Na tym etapie zostało 5 niepołączonych żył:
- Brązowa, żółto zielona i niebieska z przewodu korespondencyjnego.
- 2 brązowe od oświetlenia
- Jedną żyłę od oświetlenia łączymy z żyłą przewodu korespondencyjne w puszce, w której mamy przygotowane zasilanie do podłączenia do łącznika. W pozostałej puszce łączymy razem brązowe żył od oświetlenia.
Połączenie przewodów korespondencyjnych do łącznika
W obu puszkach podłączamy przewody w tym przypadku żółto zielony i niebieski do łączników, najczęściej zaciski te znajdują się po tej samej stronie łącznika.
Podłączenia przewodów od oświetlenia do łącznika
Ostatnim krokiem jest podłączenie do łącznika żył fazowych od oświetlenia.
Podłączenia dokonujemy do zacisku wspólnego. U różnych producentów osprzętu zacisk ten może znajdować się w innym miejscu, jednak zawsze jest w jakiś sposób oznaczony, np. czerwoną kropką. Jeśli oznaczenia nie ma, musimy wspomóc się schematem narysowanym na odwrocie łącznika.
Etap czwarty
Przewody warto układać w puszce już na wcześniejszych etapach, lecz jeśli nie jesteśmy pewni czy nie będą nam one potrzebne można zostawić to na koniec.
Po ułożeniu przewodów w puszce pozostaje przymocować łącznik do puszki.
Ale zanim to próba funkcjonalna, na łączniki zakładamy przyciski, włączamy zasilanie i sprawdzamy, czy wszystko działa tak, jak powinno. Jeśli tak wyłączamy zasilanie i przykręcamy łącznik do puszki lub mocujemy go za pomocą „łapek”. Teraz już tylko pozostaje wcisnąć ramkę i założyć ponownie przycisk.
Sterowanie oświetleniem za pomocą przekaźników bistabilnych
Przekaźniki bistabilne to aparaty, które można umieścić zarówno w puszce instalacyjnej, jak i na szynie w rozdzielnicy, dzięki czemu rozwiązanie to może zostać wykorzystane w dopiero projektowanej, a także istniejącej instalacji. Przekaźniki bistabilne mają 2 stany pracy załączony i wyłączony, przejście z jednego do drugiego może nastąpić poprzez podanie impulsu — chwilowego sygnału, przez co przekaźnik nie pobiera energii na utrzymanie swojego stanu.
Istnieje kilka rodzajów przekaźników bistabilnych.
W najprostszej wersji posiadają one jeden lub dwa tory równocześnie załączane, co daje możliwość załączania dużej grupy oświetleniowej.
Przekaźnik bistabilny impulsowy 2Z 16A 230 V AC
Możemy spotkać się z nieco bardziej zaawansowanymi wersjami sekwencyjnymi, dają one możliwość na przykład w długim korytarzu wyłączenia oświetlenia pierwszej części korytarza, jednocześnie załączając drugą część korytarza. Możliwości zastosowania jest wiele.
Oto funkcjonalność przekaźnika sekwencyjnego
Impulsy pojawiające się na wejściu sterującym S spowodują zmianę stanu zestyków R1, R2 według opisanej wyżej sekwencji, czyli:
- R1 wyłączony, R2 wyłączony (załączenie zasilania, wcześniej R1, R2 były wyłączone),
- R1 załączony, R2 wyłączony (pierwszy impuls sterujący),
- R1 wyłączony, R2 załączony (drugi impuls sterujący),
- R1 załączony, R2 załączony (trzeci impuls sterujący),
- R1 wyłączony, R2 wyłączony (czwarty impuls sterujący) itd.
W przypadku przerwania zasilania U, przekaźniki R1, R2 zostają wyłączone. Ponowne załączenie napięcia zasilania spowoduje odtworzenie stanu załączenia / wyłączenia przekaźników R1, R2 sprzed wyłączenia zasilania U.
Kolejne impulsy pojawiające się na wejściu sterującym S spowodują zmianę stanu zestyków R1, R2 według opisanej wyżej sekwencji, od stanu sprzed wyłączenia zasilania.
Przekaźnik bistabilny sekwencyjny z pamięcią 2P 16A
Jak wykonać instalację do sterowania oświetleniem za pomocą przekaźnika bistabilnego?
Schemat montażowy przekaźnika bistabilnego firmy Finder.
Instalacja do sterowania oświetleniem za pomocą przekaźnika bistabilnego. Opis podłączenia
Podłączenia dokonujemy doprowadzając przewody oświetleniowe do rozdzielnicy. Natomiast do puszek, w których będą znajdowały się przyciski sterujące, wystarczy doprowadzić przewód 2x0,75mm2 lub 2x1mm2.
Następnie łączymy jedną żyłę przewodu sterującego (dwu żyłowego) z fazą zasilającą, w tym przypadku bezpośrednio przez zacisk wyłącznika nadprądowego, natomiast drugą żyłę powrotną podłączamy pod zacisk A1 cewki przekaźnika. Zacisk A2 cewki przekaźnika podłączamy do szyny neutralnej.
W przypadku przekaźnika sekwencyjnego przewód powrotny ze sterowania należy podłączyć pod zacisk S, natomiast cewkę przekaźnika A1/A2 należy stale zasilić.
Przewody od oświetlenia podłączamy odpowiednio:
- ochronny do szyny PE,
- neutralny do szyny N,
- fazowe do zacisków 2 i 4.
Natomiast zaciski 1 i 3 zasilamy z odpowiedniego zabezpieczenia.
Na przedstawionej makiecie instalacja jest przygotowana nieco inaczej:
Od tablicy rozdzielczej do pierwszej puszki ułożone są 2 przewody 3 × 1,5mm2 do tej puszki dochodzi również przewód 3 × 1,5mm2 od pierwszego źródła światła. Natomiast z puszki wychodzą kolejne 2 przewody 3x1,5mm2 do kolejnej puszki.
Do drugiej puszki dochodzą łącznie 3 przewody 2 3 × 1,5mm2 z pierwszej puszki oraz przewód 3 × 1,5mm2 od drugiego źródła światła.
Jak dokonać połączeń w tak przygotowanej instalacji?
Przewód zasilający, który przychodzi do pierwszej puszki, łączymy w przelocie z zasileniem drugiej puszki. Łączymy ze sobą odpowiadającymi kolorami wszystkie 3 żyły L, PE, N.
Połączenia dokonałem za pomocą potrójnej szybkozłączki, ponieważ do linii zasilającej podłączamy również przewody od oświetlenia.
Na zdjęciu przewody PE i N schowane są już w puszkach. Natomiast przewód fazowy od oświetlenia zakończony jest złączką i zostanie wpięty w miejsce najdłuższego nieodizolowanego przewodu brązowego. W puszce drugiej są to dwa brązowe przewody zakończone złączkami.
Na poniższym zdjęciu po dokonaniu połączenia zostają w pierwszej puszce:
- 2 żyły PE od przewodu sterującego, które są niewykorzystywane
- 2 żyły N od przewodu sterującego
- 2 żyły L od przewodu sterującego
W drugiej puszce:
- Żyła PE, niewykorzystywana
- Żyła N
- Żyła L
Niewykorzystywane żyły zostały zabezpieczone złączkami i schowane w puszce.
Teraz należy podłączyć przyciski sterujące, tak jak pokazane jest to na zdjęciu poniżej.
Żyły brązowe od przewodu sterującego łączymy razem pod jeden zacisk przycisku.
Żyły niebieskie od przewodu sterującego łączymy razem pod drugi zacisk przycisku.
W puszce drugiej mamy tylko po jednej żyle, postępujemy analogicznie.
Po dokonaniu możemy przykręcić przyciski do puszek oraz założyć ramki i przyciski.
Przycisk powinien być w takiej orientacji, aby załączenie następowało poprzez naciśnięcie dolnej części przycisku.
Połączenie w tablicy
Przewód sterowniczy dla rozróżnienia został połączony przez listwę zaciskową.
Przewód zasilający został połączony bezpośrednio pod listwy N, PE oraz zacisk 2 przekaźnika bistabilnego. Cewka przekaźnika (zacisk A2) została podłączona do listwy neutralnej.
Następnie zostaje połączyć brązową żyłę przewodu sterowniczego z zasilaniem poprzez zacisk wyłącznika nadprądowego. Żyłę niebieską z zaciskiem A1 cewki przekaźnika.
Ostatnim połączeniem będzie zasilenie oświetlenie poprzez zmostkowanie wyjścia wyłącznika nadprądowego z zaciskiem 1 przekaźnika.
Przewody powinny być odizolowane tak, aby poza zaciskiem nie znajdowała się odizolowana część przewodu, a zaciski powinny być dokręcone z odpowiednim momentem obrotowym. Producenci podają takie informacje w kartach katalogowych swoich produktów, jednak najczęściej jest to 0,5 - 1 Nm. Także nic na siłę.
Przykład wykorzystania przekaźnika bistabilnego w rzeczywistej instalacji
Opisywany przykład zastosowania przekaźnika bistabilnego umiejscowiony jest w rozdzielnicy garażowej. Przekaźnik nie jest oznaczony symbolem numerycznym, jednak znajduje się na pozycji “9”. Realizuje on sterowanie oświetleniem na klatce schodowej.
Wyłącznik nadprądowy oznaczony symbolem 7 zabezpiecza obwód sterowania przekaźnikiem, natomiast wyłącznik oznaczony symbolem 8 zabezpiecza obwód oświetlenia. Sterowanie odbywa się z 2 miejsc na początku i końcu klatki schodowej. Oświetlenie realizowane jest poprzez 2 oprawy oświetleniowe.
Sterowanie za pomocą sterowników mikrowifi BleBox z poziomu aplikacji
Zaletą BleBox’a jest jego kompaktowy rozmiar, który umożliwia montaż zarówno w obudowach urządzeń, kloszach lamp czy puszkach instalacyjnych dają ogromne możliwości.
Zalety:
- proste w stosowaniu i rozbudowie
- Nie wymagają jednostek centralnych lub magistrali
- Technologia μWi-Fi zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa.
- Możliwość podglądu i sterowania z dowolnego miejsca.
Wady:
- sterowanie bezprzewodowe, wymagany jest sygnał WiF-i w każdym miejscu.
Sterowanie za pomocą sterowników mikrowifi BleBox — przygotowanie instalacji:
Aby wykonać sterowane za pomocą sterowników BleBox wystarczy aby instalacja posiadała zasilanie, a więc do każdej z puszek doprowadzamy przewód 3 × 1,5mm oraz przewody od oświetlenia.
Sterowanie za pomocą sterowników mikrowifi BleBox — Połączenie instalacji:
- W pierwszej kolejności łączymy przewód ochronny od zasilania z przewodem ochronnym od oświetlenia.
- Następnie łączymy przewód neutralny od zasilania z przewodem neutralnym od oświetlenia oraz z zaciskiem N sterownika i jednym z zacisków przycisku. Drugi zacisk przycisku łączymy z wejściem sterownika IN.
- Przewód fazowy łączymy z zaciskiem L sterownika.
- Dokładnie taki sam proces powtarzamy dla drugiego sterownika.
Jak widać, podłączenie sterownika jest dość proste. Nie potrzebujemy żadnych dodatkowych przewodów sterowniczych pomiędzy puszkami.
Sterowanie za pomocą sterowników mikrowifi BleBox. Konfiguracja aplikacji i sterowników
Ze sklepu Play lub AppStore pobieramy aplikację ”wBox by blebox.eu“. Instalujemy oraz zakładamy konto.
Włączamy zasilanie obwodu, jeśli nie schowaliśmy jeszcze sterowników w puszce, będzie widoczne miganie niebieskiej diody oznaczającej, że sterownik jest gotowy do konfiguracji.
1. Wchodzimy w ustawienia Wi-fi i łączymy się z sterownikiem:
2. Wchodzimy w aplikację, gdzie pojawi się pytanie, czy chcemy dodać urządzenie do konta, czy uzyskać do niego jednorazowy dostęp. Dodajemy urządzenie do konta.
3. Pojawi się komunikat, że urządzenie zostało przypisane do aplikacji.
4. Następnie przechodzimy do ustawień sieci wewnątrz aplikacji.
5. Klikamy w przycisk “Konfiguruj” w górnej części ekranu. Wybieramy naszą domową sieć Wi-Fi i wpisujemy hasło. W tym momencie sterownik jest połączony z siecią domową.
6. Pojawiła się opcja "Kontroluj urządzenie", wybierając ją mamy już możliwość sterowania oświetleniem z poziomu aplikacji. Na tym etapie rozłączamy się z pierwszym sterownikiem i powtarzamy cały proces dla drugiego, dodając go do aplikacji. Po dodaniu wracamy do tego punktu i klikamy opcję "Kontroluj urządzenie".
7. Teraz trzeba skonfigurować wejście i akcję sterownika. Wchodzimy w ikonę ustawień w prawym górnym rogu.
8. Na tym etapie możemy zabezpieczyć sterowniki hasłem, wchodząc w zakładkę połączenie serwisowe i ustawiając tam hasło do połączenie się z siecią lokalną urządzenia.
9.Następnie wchodzimy w zakładkę “Akcje” i usuwamy domyślne ustawienie. Dodajemy nową akcję, nazywając ją tak, aby móc intuicyjnie poruszać się po funkcjach sterownika. Np. “Włącz to urządzenie” lub “Steruj innym”.
10. W pokazywanym układzie sterowanie realizowane jest przez przyciski monostabilne (dzwonkowe), a więc wybieramy opcję “krótkie naciśnięcie”. W przypadku łączników jednobiegunowych będzie to opcja “Na zbocze”.
11. W zakładce wykonaj ustawiamy “Przełącz stan”.
12. Teraz dodajemy drugą akcję w sposób analogiczny, zmieniając tylko funkcję "Wykonaj" na “Kontroluj inne urządzenie”. Wybieramy z listy drugi sterownik.
Konfigurację należy powtórzyć dla drugiego sterownika w ten sam sposób.
Tym sposobem zrealizowaliśmy sterowanie “Schodowe” za pomocą sterowników do puszkowych.
Sterowanie za pomocą sterowników Simon54 GO
Sterownik Simon54 GO jest integracją fizycznych przycisków ze sterownikiem Blebox w jednym urządzeniu.
Instalacja wygląda identycznie jak w przypadku sterowników do puszkowych. Wystarczy doprowadzić przewód zasilający oraz przewód od odbiornika.
Poniżej schemat podłączenia w instalacji:
Do zacisku L sterownika podłączamy stałą fazę, dostępne są dwa zaciski N, jeden służy do zasilenia sterownika, drugi natomiast może zostać wykorzystany do podłączenia przewodu od odbiornika w przypadku zasilania 230 V.
Pokazany sterownik posiada jeden styk bezpotencjałowy, co oznacza, że do zacisku 1 należy doprowadzić fazę a do zacisku 2 przewód od odbiornika.
Na makiecie zastosowano dwie różne wersje sterownika DEW1W oraz DEW2W. Główna różnica polega na tym, że sterownik DEW2W posiada 2 wyjścia połączone z przewodem L wewnątrz swojej konstrukcji, a więc nie wymaga podawania fazy na jedno z wejść. Właściwie to nie posiada on wejść a jedynie zaciski od zasilania i 2 wyjścia.
Natomiast DEW1W posiada zaciski od zasilania i jedno wejście i jedno wyjście.
DEW2W daje możliwość niezależnego sterowania 2 różnymi odbiornikami.
Proces dodawania i konfiguracji sterownika w aplikacji wygląda identycznie jak w przypadku sterowników Blebox:
- Włączamy zasilanie.
- Łączymy się z siecią Wi-Fi emitowaną przez urządzenie.
- W aplikacji dodajemy urządzenie do konta.
- Ustawiamy hasło w zakładce połączenie serwisowe.
- Dodajemy akcję w zakładce akcję.
- Krótkie lub długie naciśnięcie przełącz stan.
- To samo krótkie lub długie naciśnięcie kontroluj inne urządzenie.
- Powtarzamy proces samo dla drugiego sterownika.
Funkcjonalność można dostosować do swoich potrzeb, w poradniku przedstawione jest jedynie zastosowanie sterownika jako łącznika schodowego.
Przykład zastosowania sterownika w instalacji domowej — sterowanie oświetleniem w domu.
Zastosowanie: załączanie podświetlenia ściany
Do zacisków N1 oraz L podłączone jest zasilanie 230 V. Do zacisków N2 i 2 podłączony jest zasilacz dopuszkowy, do zasilacza podłączone są 2 sekcje pasków L.
Integracja Simon 54GO z BleBox
Zamiast drugiego sterownika Simon 54GO można wykorzystać sterownik switchBox, w takim przypadku będziemy potrzebowali przycisku monostablinego podłączonego między przewodem neutralnym a wejściem IN.
Całej konfiguracji dokonujemy poprzez aplikację, co zostało pokazane we wcześniejszej części poradnika. Obsługa aplikacji jest intuicyjna i nie powinna sprawiać problemów.
Porównanie kosztów poszczególnych rozwiązań:
Porównanie nie uwzględnia kosztów przewodów, a jedynie urządzeń i osprzętu, koszt ten może być znaczący przy rozległych instalacjach, gdzie punkty oddalone są od siebie o duże odległości.
- Sterowanie za pomocą łączników schodowych: około 35 zł
- Sterowanie za pomocą przekaźnika bistabilnego: około 115 zł
- Sterowanie z wykorzystaniem switchBox Light: około 300 zł
- Sterowanie z wykorzystaniem Simon 54GO: około 420 zł
- Sterowanie z jednym Simonem 54GO i jednym switchBox’em: około 350 zł
W powyższym artykule zastosowano:
- Wyłącznik nadprądowy B10
- Szyna neutralna
- Szyna ochronna
- Szybkozłączki sprężynowe Wago
- Puszki podtynkowe regips
- Sterownik Blebox switchBox Light
- Sterownik Simon 54 GO DEW1W.01/43
- Sterownik Simon 54 GO DEW2W.01/11
- Przekaźnik bistabilny Schneider Electric
- Przycisk monostabilny Simon 10
- Łącznik schodowy Simon 10
- Ramka pojedyncza Simon 10
- Oprawka E27
- Żarówka
- Listwa zaciskowa
- Przewody YDYp 3x1,5mm2
W przypadku problemów z konfiguracją lub połączeniem ze sterownikiem warto zajrzeć na stronę producentów, gdzie możemy znaleźć dodatkowe informacje.
Komentarze (0)