Wadliwa instalacja paneli

@maciek.woj Dzień dobry,

dla zwykłego Kowalskiego na pierwszy rzut oka wszystko może wyglądać ok - w końcu sprawdza Pan finalny efekt - działa? Jeśli tak to myslimy że wszystko ok.

Diabeł tkwi w szczegółach.

Mówiąc o instalacji fotowoltaicznej często spotykam się z pobłażliwym podejściem w zakresie bezpieczeństwa, często użytkownicy nie uświadamiają sobie że mówią o instalacji elektrycznej. Takiej, która wytwarza i odbiera energię elektryczną, ale to wciąż instalacja elektryczna ⚡

Jakie zagrożenia i usterki mogą wystąpić w instalacji PV?

Instalacja fotowoltaiczna ☀ jest szczególnym przypadkiem instalacji elektrycznej – nie tylko odbiera energię elektryczną, ale też ją wytwarza. Istotne jest to, iż panele produkują prąd stały DC, który następnie zamieniany jest na zmienny AC. Oznacza to, że ze względu na specyfikę napięcia stałego, jakiekolwiek usterki z nim związane są dużo bardziej niebezpieczne dla człowieka i trudniej im zaradzić. Jeśli chodzi o usterki, to tutaj nie ma rozgraniczenia między częścią fotowoltaiczną po stronie DC i zwykłą częścią instalacji odbiorczej AC – chronimy się zawsze przed:

➡ Zwarciem czyli przepływem prądu o zbyt dużej wartości, który uszkodzi wszystkie urządzenia podłączone do instalacji
➡ Przeciążeniem czyli przegrzaniem przewodów, które może prowadzić do pożaru
➡ Porażeniem prądem elektrycznym
➡ Pożarem instalacji elektrycznej i budynku
➡ Przepięciem i wyładowaniem atmosferycznym
➡ Skokiem napięcia do wartości niebezpiecznych dla urządzeń

Stowarzyszenie Branży Fotowoltaicznej Polska PV wskazuje, że najczęstszą przyczyną pożarów instalacji fotowoltaicznych są błędy montażowe - używanie niekompatybilnych złącz MC4, które się przegrzewają i doprowadzają do powstania zwarcia łukowego DC.

Myślę że ciekawy dla Pana może być mój materiał wideo na youtube z rzeczoznawcą ppoż - podrzucam jako załącznik. Na pewno pomoże Panu chociażby w zadawaniu właściwych pytań wykonawcy.

Same układy kontrolne elektroniczne są tylko układami wspomagającymi w poprawnie wykonanej instalacji. Dobrze jak są ale nie zastąpią dobrej roboty. Trudno wyłączyć panel z produkcji prądu. W przewodach DC zawsze będzie napięcie, jedynie możemy odciąć jakaś gałęź lub obwód. To o czym mówił @Piotr Bibik to też niby takie proste ale dla wielu nie oczywiste. Sam niejednokrotnie widziałem jak są transportowane same panel przez firmy instalacyjne jak przez same hurtownie lub sprzedawców do klienta. Traktują to, jak by wozili płyty drewniane. Nie jednokrotnie u instalatorów klucz dynamometryczny to jakiś kosmos, a przecież naprężenia są również powodem powstawania po czasie uszkodzeń mogących doprowadzić do przykrych sytuacji. Odległości instalacji od połaci dachu to następna bolączka. Nawet dobór właściwy konstrukcji to tez czasami przypadkowość. Gęstość umieszczania paneli. Niejednokrotnie chcąc dobrze przewymiarować ilość paneli w stosunku do inwertera upycha się panele nie dając szans na właściwe przewietrzania przestrzeni między panelem a dachem. Nie ma nawet dojścia do serwisowania instalacji. Nieliczne grupy instalatorskie posiadają kamery termiczne żeby sprawdzić i zobrazować sobie rozkład temperatur. Po za tym należy wspomnieć o sposobie prowadzenia przewodów od paneli i łączenia ich. Zasadniczo w niektórych krajach zachodnich nie dopuszcza się mocowania przewodów do konstrukcji opaskami plastikowymi (trytytkami) a jedynie metalowymi, gdyż tylko i wyłącznie te nie pękają od warunków atmosferycznych i nie doprowadzają do opadania przewodów na połać dachu. Zauważam też ze same rury czy peszle nie są dobierane do warunków atmosferycznych w jakich maja być używane. O takich rzeczach jak należyte wykonanie połączeń, dobór przekroju przewodów czy okresowych przeglądach już nawet nie wspomnę.

Nie będę poruszał kwestii pieniędzy za poszczególne komponenty, bo wiadomo że kto tanio kupuje dwa razy kupuje. Ale jeśli rzetelnie podejdzie się do spraw bezpieczeństwa i fachowo wykonanej roboty, to prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia znacznie się redukuje. Często brakuje świadomości i wyobraźni wśród tych którzy instalacje wykonują. Powinno się tez zwrócić uwagę na dokumentację techniczną instalacji. Widywałem dokumentacje które raczej można zaliczyć do ogólnikowych albo tzw. uniwersalnych. 

Jeśli inwestor zwróci uwagę na wszystkie te uwagi o których napisałem ja jak i moi koledzy jest duże prawdopodobieństwo ze będzie się cieszył swoją instalacją i będzie miał duże prawdopodobieństwo, ze ma bezpieczna instalację. I należy pamiętać o zasadzie że żadna instalacja nie jest wieczna. Źle zaprojektowana, źle wykonana i źle użytkowana, bez przeglądów i konserwacji niestety może sprawić kłopoty. I nie należy się nabrać na hasła że "ja panie już 15 lat tak robię i nigdzie nie było problemu".

Istotny jest zarówno sposób montażu, staranność ale także jakość zastosowanych materiałów i urządzeń. Nowoczesne inwertery, renomowanych producentów są wyposażone w układ AFCI - jest to funkcja wykrywania łuków elektrycznych w obwodach prądu stałego. W chwili powstania iskrzenia, bądź łuku elektrycznego w obwodzie prądu stałego, inwerter automatycznie odłącza dany obwód, co zapobiega rozwojowi łuku. Inwerter wyłącza się, zgłasza błąd i informuje poprzez aplikację osobę nadzorującą. 

Piszą, że w Sosnowcu powodem było uszkodzenie przewodów. Instalacja zamontowana ponad osiem lat temu, w międzyczasie demontowana na czas remontu dachu i montowana ponownie. Czy prace były przeprowadzone z należytą starannością, czy dokonywano pomiarów kontrolnych?  Kiedy doszło do uszkodzenia przewodów...?  Czy inwerter miał  funkcję AFCI ? Osiem lat temu nie było to chyba jeszcze stosowane w inwerterach, a może był po prostu tani ...  W każdym bądź razie takie zabezpieczenie raczej nie zadziałało.

Weryfikacja przez osoby, które nie mają specjalistycznej wiedzy jest trudna, ale warto tu przytoczyć fragment z instrukcji montażu paneli Longi a dokładnie chodzi o fragment wielokrotnie powtarzany przez różnych ekspertów - prawidłowa wentylacja i minimalna odległość panelu od dachu wynosząca minimum 10 cm. To element który może zweryfikować każda osoba. Kolejna sprawa dotyczy pytania jakie można zadać potencjalnemu wykonawcy jeszcze przed montażem. Czym dokręca śruby "mocujące panele" i poprosić o pokazanie tego klucza. Wykonawca powinien pokazać klucz dynamometryczny. Producenci w instrukcjach montażowych wyraźnie określają z jaką siłą należy dokręcić elementy mocujące, aby panel był stabilnie przymocowany i jednocześnie, aby nie uległ uszkodzeniu (mikropęknięcia). Warto również być obecnym podczas dostawy paneli. Panele powinno się transportować w pionie. Transportowanie lub składowanie ich w poziomie może prowadzić do powstawania mikropęknięć a w przyszłości do pożaru.

Przede wszystkim powinien to być elektryk, który posiada certyfikat potwierdzający posiadanie kwalifikacji do instalowania odnawialnych źródeł energii: Systemów Fotowoltaicznych (PV). Certyfikat jest wydawany po pozytywnym zdaniu egzaminu państwowego przed komisja egzaminacyjną UDT (Urząd Dozoru Technicznego).

Często też mamy możliwość sprawdzenia opinii osób, które skorzystali już z usług danego wykonawcy. 

Należy też pamiętać, że należy kupować elementy instalacji tylko najwyższej jakości, w szczególności ważna jest jakość złączy do kabli fotowoltaicznych i ich prawidłowy montaż, gdyż często to właśnie złej jakości złącza lub niechlujny montaż jest przyczyną pożaru.