Jak sterować oprawami oświetleniowymi?

W celu sterowania oprawami oświetleniowymi musimy na początku dokonać wyboru systemu sterowania. System kontroli oświetlenia załącza i wyłącza oprawy zmienia poziom ich jasności, ustawia sceny świetlne i zarządza nimi w czasie. Decyzja o wyborze konkretnego systemu zależy od wielkości pomieszczenia, ilości opraw którymi chcemy sterować, łatwości obsługi oraz względów ekonomicznych.  Najczęściej spotykane systemy sterowania to:

 - 1 – 10V (analogowy) System sterowania za pomocą sygnału analogowego 1-10V stworzony z myślą rozszerzenia instalacji oświetleniowej o możliwość regulacji wartości strumienia świetlnego. Regulacja parametrów oprawy odbywa się za pomocą przewodów linii sterującej, poprzez zmianę sygnału napięciowego na zaciskach statecznika lub zasilacza w zakresie 1-10V. Zmiana napięcia wywołuje zmianę prądu płynącego przez oprawę, a co za tym idzie wartości strumienia świetlnego.

- DALI (cyfrowy) (Digital Addressable Lightning Interface) jest protokołem umożliwiającym komunikację między elementami końcowymi instalacji (w tym przypadku oprawami oświetleniowymi) a systemem sterującym. Stworzony jako alternatywa dla tradycyjnych układów sterowania, opartych na napięciu 1-10V, pozwala sterować pojedynczymi oprawami, czy też konkretną grupą opraw, za pomocą urządzeń peryferyjnych lub komputera PC przy wykorzystaniu pojedynczego przewodu dwużyłowego. Systemy cyfrowe w porównaniu do analogowych dają tą przewagę że umożliwiają indywidualne sterowanie każdej oprawy oraz zapewniają dużą elastyczność konfiguracji. Mogą być one zintegrowane w postaci podsystemu w systemie zarządzania całym budynkiem.

Dzięki kilku podstawowym komponentom możemy skonfigurować system sterowania w taki sposób aby najbardziej optymalnie spełniał oczekiwania użytkownika przy jednoczesnym minimalizowaniu zużycia energii. Kontrola natężenia oświetlenia oraz  detekcja ruchu i centralne zarządzanie sprawia, że system świetlny w budynku staje się automatyczny. Do podstawowych komponentów które będą nam potrzebne w konfiguracji systemu należą:

- Czujniki zmierzchowe monitoruje poziomy natężenia światła i umożliwiają automatyczne sterowanie scenami świetlnymi w zależności od dostępności światła dziennego. Stosowanie systemu oświetlenia w połączeniu ze zmieniającymi się poziomami światła dziennego w pomieszczeniu zapewnia kontrolowane natężenie oświetlenia, które jest wymagane, w celu utrzymania minimalnej wartości światła w miejscach pracy. Czujniki światła dziennego na dachu mierzą natężenie światła dziennego i kontrolują oświetlenie wewnątrz budynku.

-           Czujniki ruchu rejestrują ruch w pomieszczeniach i mogą być używane do automatycznego przyciemniania lub wyłączenia światła w celu oszczędzania energii elektrycznej.

 -          Panele sterujące, w prostych aplikacjach do sterowania wystarczy przycisk zwierny. W bardziej zaawansowanych stosujemy panele z wyświetlaczami rekomendowane dla konkretnych zastosowań. Urządzenie zdalnego sterowania umożliwia przywołanie scen świetlnych z dowolnego miejsca w pomieszczeniu.

-           Ściemniacze służą nam do płynnego zmieniania strumienia świetlnego zastosowanych opraw. Oprawy oświetleniowe wyposażone w diody LED można łatwo przyciemnić za pomocą odpowiedniego urządzenia sterującego pod warunkiem że wyposażone są w odpowiedni zasilacz współpracujący ze standardem 1-10V lub DALI. W technologii analogowej 1V-10V, ściemnianie jest możliwe przy użyciu specjalnego elektronicznego urządzenia sterującego z wejściem napięcia sterującego 1-10V i potencjometrem który steruje grupą opraw.  W systemie cyfrowym protokół sterowania DALI pozwala na indywidualną regulację dla wszystkich podłączonych opraw.

-           Kontrolery są urządzeniami elektronicznymi dzięki którym system sterowania oświetleniem DALI zapisuje sceny świetlne i steruje oprawami oświetleniowymi. Ilość danych używanych do przechowywania ustawień jest ograniczona pojemnością pamięci kontrolera. Użytkownik steruje kontrolerem za pomocą oprogramowania lub panelu sterowania. Przewód sterujący nawiązuje połączenie z oprawami i przesyła sygnał do urządzenia sterującego. Jako urządzenie wyjściowe, pozwalają one na podłączenie zewnętrznych ściemniaczy lub bezpośrednią kontrolę ściemnianych elektronicznych urządzeń sterujących lub transformatorów.

-           Interfejsy lub „Bramki” umożliwiają wymianę sygnałów i danych między różnymi sieciami danych lub magistralami. W przypadku, gdy kilka systemów kontrolnych jest wykorzystywanych w budynku, dane powinny być przekazywane pomiędzy tymi systemami. System sterowania oświetleniem mogą być zintegrowanie w postaci podsystemów w systemie zarządzania budynkiem za pomocą bramki.

Jaki korzyści daje nam zastosowanie w budynku systemu sterowania oświetlenie:

- Wsparcie naturalnego rytmu dobowego

Wykorzystując nowoczesne diody LED oraz odpowiednią konfigurację emisji światła niebieskiego wpływamy na zatrzymanie lub rozpoczęcie uwalniania melatoniny. Tym samym możemy dodać energii albo pomóc się zrelaksować, wspierając naturalny rytm dobowy człowieka i minimalizując negatywne konsekwencje długotrwałego pobytu w sztucznym oświetleniu.

- Poprawa komfortu i efektywności pracowników

System sterowania z odpowiednio zaprogramowanymi scenami znacznie ułatwia pracę biurową. Spotkania, wideokonferencje czy prezentacje potrzebują zmiennego oświetlenia. Odpowiednio zaprogramowane sceny pozwalają szybko dopasować oświetlenie do aktualnych potrzeb znacznie oszczędzając czas.

- Dbałość o środowisko naturalne

Dobry system sterowania oświetleniem, odpowiednio rozmieszczone czujniki i dobrze dobrane sceny świetlne pozwalają uzyskać do 60% oszczędności w zużyciu energii elektrycznej. Co dodatkowo powoduje redukcję emisji CO2.

Cześć! Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie klasycznych opraw, pozbawionych sterowania. Sterowanie realizujemy za pomocą urządzeń zewnętrznych. Dlaczego tak? Po pierwsze producenci systemów automatyki (w Polsce np. ZAMEL) koncentrują się i specjalizują w tym co robią. Producenci oświetlenia zazwyczaj kożystają z gotowych rozwiązań adaptując je do siebie lub też proponuję swoje, rozwiązania, mocno ograniczające możliwości dalszej rozbudowy. Druga zaleta takiego rozwiązania to możliwość dowolnej zmiany realizowanej w dowolnym czasie. Nie trzeba zatem trzymać się kurczowo jednego producenta. Daje to większe pole manewru.

Świetnym sterownikiem do opraw zewnętrznych jest zegar ustawiany przez WiFi typu ZCM-42 ZAMEL. Poniżej link do filmiku pokazującego jak działa urządzenie. Urządzenie dostępne jest np., w TIM:

https://www.tim.pl/programator-czasowy-wifi-2xnonc-16a-inrush-111a20ms-230v-ac-zcm-42-ext10000265

Innym rozwiązaniem jest np. zastosowanie sterowników serii supla. Zdjęcie w załączniku. Źródło: 

https://www.tim.pl/supla-odbiornik-dopuszkowy-wi-fi-2-kanalowy-dwukierunkowy-row-02-spl10000003

Sama oprawa oświetleniowa nie jest tak istotna jak źródło światła. Można kupić źródła "inteligentne" ale jest to fajne jeśli np mamy stare mieszkanie, nie robimy remontu i chcemy sobie jedną żarówkę w pokoju sparować z telefonem i taka lampa nam fajno działa. Philips produkuje takie rzeczy. Jednalk jeśli myślimy o inteligentnej instalacji w całym domu, chcemy sterować oświetleniem w jakiejś ciekawej konfiguracji, to skłaniał bym się do zakupu systemu inteligentnego np SATEL, GRENTON itp. itd. Gdy zaś chcemy zmodyfikować oprawy które już mamy można skusić się o rowiązania firmy Zamel, posiadają oni sterowniczki które mieszczą się w puszkach fi60 i mogą spełniać takie funkcje jak duże systemy inteligentne. z Tych systemów można sterować oświetleniem, można je ściemniać czy zmieniać koilory w leda RGB. możliwości jest naprawdę mnóstwo i uruchamianie takich układów przynosi wiele satysfakcji.