Zawód elektryka i odpowiedzialność za wykonanie instalacji elektrycznej – co mówią przepisy?

Wadliwe wykonanie instalacji elektrycznej wiąże się z odpowiedzialnością na gruncie obrotu konsumenckiego. Sprawdź, jakie kwalifikacje musisz mieć wykonując zawód elektryka i co może Ci grozić za wadliwe wykonanie instalacji.

Zawód: elektryk

Poprawne wykonanie instalacji elektrycznej tudzież spowodowanie jej poprawnego działania wymaga odpowiednich umiejętności i wiedzy technicznej. Dlatego, co do zasady pracami związanymi z instalacjami elektrycznymi zajmują się elektrycy.

Zawód elektryka nie jest zawodem regulowanym, w konsekwencji do przedmiotowego zawodu znajdują zastosowania rozproszone regulacje w różnych aktach prawnych polskich oraz międzynarodowych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, zawód elektryka określony kodem zawodu: 74 1103 znajduje się w grupie siódmej grup wielkich klasyfikacji i poziomu kompetencji zawodów (robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy).

Zawód elektryka zgodnie z Europejską Klasyfikacją umiejętności/ kompetencji, kwalifikacji i zawodów został przyporządkowany do Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów - ISCO-08 pod numerem 2. Zgodnie z ISCO-08 poziom drugi kompetencji odpowiada wykształceniu w gimnazjum, liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, zasadnicza szkoła zawodowa, kwalifikacyjne kursy zawodowe. Poziom drugi kompetencji wymaga względnie zaawansowanych umiejętności czytania i pisania oraz liczenia, wysokiego poziomu sprawności manualnej, umiejętności z zakresu czytania informacji, takich jak np. instrukcje techniczne czy bezpieczeństwa oraz zdolności komunikacji interpersonalnej. Zawód został przyporządkowany do poziomu wykształcenia wg ISCED - 2011 (International Standard Classification of Education – Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Edukacji) pod numerem 3. Zgodnie z załącznikiem nr 17 Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Wykształcenia (ISCED – 2011) poziom 3 to wykształcenie ponadgimnazjalne (poziom ISCED 3).

Przepisy szczegółowe w postaci rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 roku w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, wskazują, iż nie wymaga się potwierdzenia posiadania kwalifikacji w zakresie obsługi urządzeń i instalacji u użytkowników eksploatujących:

1.    urządzenia elektryczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi;

2.    urządzenia lub instalacje cieplne o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW.

W innym przypadku konieczne jest zdanie egzaminu przed komisją kwalifikacyjną, celem uzyskania świadectwa kwalifikacyjnego. Powyższe zasady wskazują, iż zawodowi elektryka są stawiane szczególne wymogi. Powyższe jest uzasadnione charakterem pracy. Jednak jak wskazano powyżej, co do zasady zawód elektryka nie ma ścisłych uregulowań poza obowiązkiem uzyskania świadectwa kwalifikacyjnego w przypadku pracy przy urządzeniach elektrycznych o określonym napięciu i mocy znamionowej lub mocy.

Wykonanie instalacji elektrycznej

Rękojmia za wady fizyczne

Prace przy instalacji elektrycznej nie są wykonywane w próżni prawnej. W większości przypadków prace są zlecane innej osobie. W tym zakresie istotne jest, aby zweryfikować czy przyjmujący zamówienie/zlecenie ma odpowiednie kwalifikacje do wykonywania zawodu elektryka.

Z chwilą zlecenia wykonania, tudzież naprawy instalacji elektrycznej dochodzi do nawiązania stosunku prawnego. Zamówienie wykonania instalacji elektrycznej tudzież jej naprawy może być kwalifikowane jako umowa o dzieło lub w określonych sytuacjach jako umowa zlecenia. Warto wskazać, iż aby obowiązywała umowa, nie jest konieczne jej pisemne sporządzenie. Umowa obowiązuje z momentem porozumienia się stron, co do istotnych jej elementów. Jednak w przypadku braku spisania umowy mogą pojawić się trudności w udowodnieniu i wykazaniu, na co się umówiono, co jest istotne przy późniejszych ewentualnych roszczeniach odszkodowawczych.

Przeczytaj poradnik "Umowa na wykonanie usług remontowo-budowlanych. Co powinna zawierać?".

Zgodnie z art. 638 § 1 K.c. do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi sprzedaży. Odpowiednie stosowanie oznacza zaadaptowanie przepisów rękojmi regulujących umowę sprzedaży albo umowę kupna do realiów umowy o dzieło.

W konsekwencji należy wskazać, iż wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy wykonanej z umową. W szczególności, jeżeli wykonana instalacja elektryczna:

1.    nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2.    nie ma właściwości, o których istnieniu przyjmujący zamówienie zapewnił zamawiającego;

3.    nie nadaje się do celu, o którym zamawiający poinformował przyjmującego zamówienie przy zawarciu umowy, a przyjmujący zamówienie nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

4.    została wykonana w sposób niezupełny.

Jeżeli zamawiający jest konsumentem, a wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem roku od dnia wykonania instalacji, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili wykonania instalacji.

Powyższe powoduje możliwość zainicjowania postępowania na gruncie zasad rękojmi za wady fizyczne. Jeżeli wykonana instalacja ma wadę, można złożyć oświadczenie o obniżeniu wynagrodzenia albo odstąpieniu od umowy, chyba że przyjmujący zamówienie niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli instalacja była już wymieniona lub naprawiana przez przyjmującego zamówienie.

Jeżeli zamawiający jest konsumentem może, zamiast zaproponowanego usunięcia wady, żądać wymiany instalacji na nową albo zamiast wymiany żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez zamawiającego jest niemożliwy albo wymagałby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez przyjmującego zamówienie.

Warto wskazać, iż konsument nie jest ograniczony obowiązkiem z art. 563 K.c. niezwłocznego zawiadomienia o wadzie. Powyższe jednak przez pryzmat zasad logiki powinno być uczynione w rozsądnym terminie.

Przyjmujący zamówienie odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę instalacji na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli zamawiający jest konsumentem, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminu 2 lat od wykonania instalacji elektrycznej.

W tym terminie zamawiający powinien złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli zamawiający żądał wymiany instalacji na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu wynagrodzenia rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany instalacji lub usunięcia jej wady.

Instalacja elektryczna – gwarancja

Należy podkreślić, iż wykonujący instalacjęmoże udzielić gwarancji na jakość wykonanych przez siebie prac. Dowodem udzielenia gwarancji jest dokument gwarancyjny. Udzielona gwarancja nie tamuje roszczeń z tytułu rękojmi za wady.

Złożenie oświadczenia o obniżeniu wynagrodzenia albo o odstąpieniu od umowy implikuje roszczenie o zapłatę całości kwoty wynagrodzenia lub różnicy wynikającej z oświadczenia o obniżeniu. W przypadku braku płatności, zamawiający składa pozew o zapłatę do sądu, pamiętając o tym, aby wnieść pozew przed upływem terminów przedawnienia.

Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonania zobowiązania

Zgodnie z art. 471 K.c. przyjmujący zamówienie jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy instalacji elektrycznej, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które przyjmujący zamówienie odpowiedzialności nie ponosi.

Powyższa odpowiedzialność wymaga wykazania innych przesłanek niż przy odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne. O ile w przypadku rękojmi wystarczy wykazanie samego błędnego wykonania instalacji, to w przypadku odpowiedzialności ex contractu konieczne jest wykazanie:

●    szkody,

●    niewykonania lub nienależytego wykonanie istniejącego zobowiązania,

●    związku przyczynowego między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą, która musi być następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność,

●    winy wykonującego instalację.

Powyższe wskazuje, iż na gruncie prawa cywilnego istnieją możliwości dochodzenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Błędne wykonanie instalacji elektrycznych przez elektryka umożliwia dochodzenie roszczeń. Szczególnie atrakcyjne wydaje się dochodzenie odpowiedzialności z tego tytułu, mając na względzie, iż przyjmujący zamówienie w większości przypadków będzie przedsiębiorcą, na którego nałożono szereg obowiązków względem konsumenta.

Kwestią otwartą, pozostają ewentualne roszczenia z tytułu możliwych szkód z powodu wadliwie wykonanych prac, implikujących uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia. W takim wypadku istnieje możliwość dochodzenia odpowiedzialności na zasadach ogólnych zgodnie z art. 444§ 1 K.c. oraz art. 445 § 1 K.c.

Odpowiedzialność karna za wadliwe wykonanie instalacji elektrycznej

De facto odpowiedzialność wykonującego zawód elektryka za wadliwie wykonaną instalację elektryczną przy jednoczesnym spowodowaniu uszczerbku na zdrowiu człowieka regulują przepisy ustawy – Kodeks karny wymienione poniżej. Należy pamiętać, iż są to w większości przestępstwa powszechne, więc przewidują odpowiedzialność karną każdego człowieka w razie wypełnienia znamion czynu zabronionego swoim zachowaniem.

Art. 155.

Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 156.

 § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§  2.  Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§  3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 157.

§  1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§  3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§  4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.

§  5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.

Art. 160. [Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo]

§  1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§  2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§  4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

§  5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Zgodnie z art. 160 § 1 K.K. kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu powinno być bezpośrednie, co oznacza, że w sytuacji przez sprawcę już stworzonej, a więc bez dalszych działań z jego strony, istnieje duże prawdopodobieństwo nastąpienia w najbliższym czasie wymienionych skutków (tak: Wiak [w:] Kodeks karny. Komentarz, wydanie 6, A. Grześkowiak, K. Wiak, s. 933). Zgodnie z art. 160 § 3 K.K. sprawca może działać nieumyślnie (w formie niedbalstwa albo lekkomyślności). Błędne wykonanie instalacji elektrycznej może narażać człowieka korzystającego z danego pomieszczenia na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia.

Niekiedy w orzecznictwie sądów powszechnych spowodowanie uszczerbku na zdrowiu osoby z uwagi na błędnie wykonaną instalację elektryczną jest kwalifikowane jako czyn zabroniony z art. 156 K.k. lub 157 K.k. (tak: wyrok Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 26 września 2017 roku, sygnatura akt: II K 137/17). Możliwe jest także wyobrażenie sobie spowodowanie śmierci człowieka na skutek błędnie wykonanej instalacji (art. 155 K.k.).

Mając na względzie powyższej przedstawione czyny zabronione, należy pamiętać, iż na gruncie ustawy karnej, konieczne jest ustalenie określonego stosunku psychicznego sprawcy do czynu zabronionego (tzw. strona podmiotowa przestępstwa). W przypadku art. 155 K.k. mamy do czynienia z nieumyślnością, jednak w przypadku art. 156 K.k. i 157 K.k. mamy zróżnicowanie odpowiedzialności karnej w zależności od działania umyślnego albo nieumyślnego sprawcy.

Zawód elektryka a odpowiedzialność za wykonanie instalacji elektrycznej – podsumowanie

Przedstawione powyżej rozważania wskazują, iż poprawne wykonanie instalacji elektrycznej wiąże się z szeregiem obowiązków, co do zawodu elektryka oraz możliwej jego odpowiedzialności.

Warto wskazać, iż w niniejszym artykule zawarto treści dotyczące stosunku konsumenckiego (czyli wykonania prac gdzie zamawiającym jest osoba nieprowadząca działalności gospodarczej).

Należy w tym miejscu podkreślić, iż szereg obowiązków osoby odpowiedzialnej za instalację elektryczną wynika z przepisów ustawy – Prawo budowlane. Wielokrotnie w swojej praktyce autor spotkał się z problemami na gruncie wykonania instalacji elektrycznych w procesie inwestycyjnym. Powyższe łączy się z zagadnieniem pojęcia umowy o roboty budowlane z art. 647 K.c. Warto wskazać, iż na gruncie powyższej regulacji ustawa – Prawo budowlane przewiduje odpowiedzialność karną dla osób zajmujących funkcje w procesie budowlanym.

Ostatecznie należy podkreślić, iż do dalszego omówienia pozostają zatem powyższe kwestie odpowiedzialności na gruncie stosunku prawnego, co przekraczałoby ramy niniejszego artykułu.

Masz pytania dotyczące odpowiedzialności elektryka za wykonanie instalacji?

Zadaj je w komentarzu, postaramy się pomóc. 

Dla czytelników portalu „Łączy Nas Napięcie” Kancelaria Prawna CKC SOLUTION przygotowała specjalny rabat na porady prawne on-line lub teleporady prawne zamówione do końca października 2021 r. W celu skorzystania z rabatu należy przy zamawianiu porady w kancelarii podać hasło ŁączyNasNapięcie. Umówienie porady prawnika w formie on-line jest możliwe pod adresem [email protected].

Cały proces włącznie z poradą prawną odbędzie się bez wychodzenia przez Państwa z domu w sposób zdalny. Wedle preferencji możliwa jest teleporada bądź videoporada. Kancelaria reprezentuje klientów w całej Polsce.

Autor: Piotr Stankiewicz z kancelarii „CKC SOLUTION” Kancelaria Prawna Konrad Czaplicki

ul. Mlądzka 8 lok. 6, 04-136 Warszawa

https://www.ckcsolution.pl/