Telemetria – co to takiego? Jak działa?

Telemetria to dziedzina telekomunikacji zajmująca się zdalnym pomiarem i przesyłaniem danych. Termin pochodzi z greckich słów tēle (daleko) i métron (miara). W praktyce telemetria polega na umieszczaniu w terenie urządzeń pomiarowych, które zbierają dane o określonych wielkościach i automatycznie przesyłają je do centralnego systemu, wykorzystując różne metody transmisji, takie jak łącza radiowe, przewodowe, internetowe czy sieci komórkowe.

O tym jak przyłapać na gorącym uczynku nieuczciwego dozorcę, sprawdzić na odległość stan licznika prądu, pobrać opłaty za energię elektryczną od podnajmujących powierzchnię w centrum handlowym czy usprawnić pracę firmy i pomóc jej uniknąć ponoszenia niepotrzebnych kosztów, rozmawiamy z Krzysztofem Gosławskim specjalistą z oferującej usługi telemetryczne polskiej firmy F&F Filipowski.

Co to jest telemetria oraz metody zastosowań

Mariusz Borowy: Zacznijmy od tego, co to jest telemetria?

Krzysztof Gosławski: Cóż, grecki przedrostek „tele” oznacza coś odległego czy działanie na odległość, stąd np. telewizja, czyli wizje przesyłane z daleka. Telemetria oznacza z kolei zdalne dokonywanie – czy raczej odczyt pomiarów. W przypadku naszej firmy mówimy tu zarówno o całym ekosystemie, w którego skład wchodzą urządzenia telemetryczne w rodzaju czujników, modułów pamięci, zasilania itp. oraz o obsługującym to wszystko systemie operacyjnym Meternet Pro i – opcjonalnie, gdyż klient może tu skorzystać z własnego rozwiązania - serwerze MT-CPU-1, na którym jest on zainstalowany.

Rozumiem więc, że oferujecie pewien rodzaj sieci, która oplata różne urządzenia, zbiera z nich dane i dostarcza je do centralnej jednostki, gdzie są przetwarzane?

Rzeczywiście, to może nieco uproszczony, ale poprawny opis tego, jak działa nasz system telemetryczny. Dodałbym tylko, że może on działać zarówno lokalnie, jak i w układzie centralnym.
W tym pierwszym przypadku zarówno miejsca pomiaru, jak i serwer z zainstalowanym oprogramowaniem połączone są jedną siecią np. RS, czy LAN. Takie rozwiązania stosuje się w obiektach zamkniętych takich jak centra handlowe, budynki użyteczności publicznej itp. Natomiast układ centralny nie ma ograniczeń terenowych, gdyż pozyskane dane trafiają do chmury internetowej, a dopiero z niej do serwera. W ten sposób można monitorować grupę obiektów rozmieszczonych praktycznie w dowolnych lokalizacjach. Dzięki temu rozwiązaniu możliwa jest kontrola zużycia energii elektrycznej w ogólnokrajowych sieciach handlowych lub terenowych obiektach zdalnych, takich jak przepompownie, stacje BTS (GSM), węzły światłowodowe, itp.

Zdalne mierzenie zużycia prądu

No dobrze, wiemy już co to jest sieć telemetryczna, ale co właściwie za jej pomocą można monitorować? Wiem, że umożliwiacie zdalny odczyt licznika prądu...
Faktycznie, dotyczy tego znaczna część naszych wdrożeń. Ale to oczywiście nie wszystko. System kontroli zużycia energii elektrycznej to nie wszystko. Możemy kontrolować inne parametry prądu jak chociażby jego napięcie. Jesteśmy też w stanie monitorować prąd stały, temperaturę, wilgotność, czy poziom oświetlenia. Do systemu możemy też podpiąć inne przetworniki pomiarowe, również analogowe, i zbierać informacje np. o czasie pracy danej maszyny, ilości cykli pracy, jakie wykonała itp. Możemy też dodać do niego konkretne urządzenia telemetryczne, które już pracują u klienta, takie jak liczniki wody, ciepła czy np. wagi, tak by mógł następnie zbierać i przetwarzać uzyskane dzięki nim informacje. Zebrane dane telemetryczne są prezentowane przez system w przystępnej formie strony www, a ich odbiorca ma możliwość generowania najróżniejszych tabel, wykresów i innych form prezentacji pomagających w analizie otrzymywanych informacji.

Telemetria dla firm produkcyjnych

To naprawdę imponujące możliwości. Jakie są zastosowania telemetrii?

Nasze systemy telemetryczne instalowane są w bardzo wielu miejscach. Są to np. różnego rodzaju firmy produkcyjne, w których opomiarowywane są poszczególne maszyny lub całe działy. Pozwala to na precyzyjniejsze określenie kosztów działania, chociażby dzięki ustaleniu, ile energii elektrycznej pochłania dana czynność.
Co ciekawe, jak wynika z naszego doświadczenia, objęcie telemetrią konkretnego stanowiska roboczego zwiększa jego wydajność. Po prostu pracownicy, mając świadomość, że przesłane z czujników dane dadzą również informację o tym, kiedy maszyna pracowała, rezygnują z nieplanowanych przerw w pracy.
Jeśli rozpatrujemy do czego służy telemetria w firmie produkcyjnej to jest to narzędzie dające ogromne możliwości. Dzięki niej zarządzający może na bieżąco obserwować zachodzące procesy i kontrolować ich koszty, a jednocześnie zbiera ogromną ilość danych, które może analizować w celu optymalizacji poszczególnych stanowisk lub całego przedsiębiorstwa.
Inną ważną korzyścią jest to, że dzięki funkcji raportów przyrostowych otrzymujemy informacje o zużyciu energii elektrycznej i mocy średniej w ujęciu 15-minutowym.- Firmy mogą uniknąć potencjalnych kar za przekroczenie limitów mocy, a zarazem poznać szczegółowy profil mocy i kupować na giełdzie tańszy prąd.

Tańszy prąd w firmach i towarowa giełda energii

Proszę przybliżyć, o co chodzi z tymi karami i tańszym prądem z giełdy?

W przeciwieństwie do użytkowników indywidualnych firmy muszą deklarować, ile prądu będą potrzebowały do swojej działalności, i na tej podstawie otrzymują tzw. przydział mocy, czyli limit, którego nie mogą przekroczyć. Ma to pomóc elektrowniom w planowaniu produkcji, dlatego, by zdyscyplinować odbiorców i skłonić ich do dokładnego szacowania swojego zapotrzebowania, zakłady energetyczne nakładają wysokie kary za przekraczanie tych przydziałów.
Użytkownicy systemu telemetrycznego zyskują możliwość monitorowania ilości zużywanej energii i mocy średniej w zdefiniowanym czasie. Gdy więc operator systemu zobaczy, że zbliża się on do limitu, może zdecydować np. o chwilowym wyłączeniu części maszyn, czy w inny sposób przeciwdziałać jego przekroczeniu. Oczywiście, istnieje możliwość ustawienia w systemie telemetrycznym automatycznego alarmu, który będzie informować o tego rodzaju ryzyku, bez konieczności stałego nadzoru.

A co z tym tańszym prądem z towarowej giełdy energii?

Mając dzięki naszej telemetrii wiedzę o dokładnym zapotrzebowaniu na energię elektryczną w każdym momencie dnia czy dłuższego okresu, można zamówić dostawy dokładnie takich ilości energii. Ponieważ dla jej wytwórców klienci dokładnie znający swoje potrzeby są najbardziej pożądani, oferują oni im najlepsze ceny. W ten sposób firma dysponująca telemetrią może nie tylko uniknąć kar za nadmierne zużycie energii, ale też kupować ją po niższych cenach.

Jakie jeszcze korzyści może przynieść zastosowanie telemetrii?

Nasze systemy stosowane są np. w centrach handlowych czy na dużych targowiskach, czyli tam, gdzie istnieje konieczność naliczenia opłat za udostępnianą podnajemcom energię elektryczną. W takich przypadkach bardzo pomocna jest funkcja raportów przyrostowych pozwalająca na podstawie uzyskanych danych telemetrycznych i wprowadzonej jednostkowej ceny prądu, dokonać automatycznego rozliczenia zużycia energii i kosztów. Raporty takie mogą być wysyłane na adres e-mail użytkownika.
Innym przykładem są sieci sklepów. Badania telemetryczne pozwalają kontrolować zużycie prądu we wszystkich lokalizacjach, ale też np. pilnowanie czy np. pracownicy wyłączają klimatyzację i gaszą światło po zamknięciu sklepu. W odniesieniu do jednego dnia w pojedynczym obiekcie strata spowodowana tego rodzaju zaniedbaniami nie będzie oczywiście wysoka, ale gdy weźmiemy pod uwagę kilkadziesiąt czy kilkaset placówek, okazuje się, że w grę wchodzą już znaczne oszczędności. Jednocześnie, mając wiedzę, ile energii potrzebują wszystkie sklepy łącznie, zarządzający może kupować ją na giełdzie hurtowej, zamiast u lokalnych dostawców. A to kolejne oszczędności.

Telemetria dla małych firm i turystyki

Fabryki, centra handlowe, sieci sklepów... Rozumiem więc, że adresujecie swoje produkty do klienta korporacyjnego?

Rzeczywiście, wiele naszych systemów telemetrycznych instalowanych jest w dużych firmach, ale świetnie sprawdzają się one również w mniejszych firmach. Czasami zresztą to tam korzyści z zastosowania telemetrii są największe. Na przykład, pewne przedsiębiorstwo miało – poza swoją podstawową działalnością – kilkanaście domków na wynajem w miejscowości turystycznej. Interes nie szedł zbyt dobrze, a zarządzająca nimi osoba tłumaczyła to małą liczbą gości po sezonie.
Gdy jednak w domkach podłączono telemetrię i ustawiono odpowiednie limity zużycia energii elektrycznej, odkryto, że dość często znacznie rośnie ono w nich na dzień czy dwa, chociaż w systemie rezerwacyjnym nie ma informacji o ich wynajęciu. Szybko okazało się, że cieszą się one całkiem dużym powodzenie, również poza sezonem, tylko że korzyści z tego odnoszą nie właściciele obiektu, a sprytny dozorca.

Jednak to była – miejmy nadzieję – sytuacja wyjątkowa.

Oczywiście, ale już opracowany przez nas dla system telemetryczny dla branży turystycznej „Kemping” sprawdza się w codziennej działalności.

Jakie funkcje oferuje ten moduł telemetryczny dla turystyki?

Pozwala na rozliczanie energii np. w ośrodkach domków letniskowych, na campingach, polach namiotowych czy w hotelach pracowniczych. Zamiast płacić jakiś ryczałt, jak to zwykle bywa, klient dostaje rachunek z dokładnym wyliczeniem zużytego prądu. Z kolei właściciel wie, że nikt nie zużyje więcej energii niż zapłacił, a w dobie elektrycznych grilli czy samochodów nabiera to sporego znaczenia. Istnieje też możliwość ustanowienia limitu na dane stanowisko lub sprzedaż energii na zasadach prepaidowych.
Co ciekawe, użytkownicy znajdują dla naszych usług telemetrycznych zastosowania, na które sami nie wpadliśmy. Moduł Camping wykorzystują np. mazurskie mariny do rozliczania prądu pobieranego przez cumujące w nich jachty. Podobnie jest też w innych branżach, gdzie wciąż odkrywamy nowe zastosowania dla telemetrii. Można wręcz powiedzieć, że jedynymi ograniczeniami w jej wykorzystaniu są wyobraźnia i świadomość potrzeb inwestorów.

No i zdolności informatyczno-techniczne, bo przecież jakoś trzeba to wszystko zainstalować i zaprogramować.

Osobiście lubię mówić, że nasz system został stworzony dla ludzi, a nie fachowców. I rzeczywiście tak jest, a jego instalacji absolutnie nie należy się go bać.

Instalacja systemu telemetrycznego

Jakiej więc potrzebujemy do tego wiedzy do budowy systemu telemetrycznego? 

Tak naprawdę zbudowanie funkcjonującej telemetrii w oparciu o nasze rozwiązania nie wymaga szczególnych umiejętności. Bez trudu poradzi sobie z tym osoba zajmująca się na co dzień np. montażem domofonów, sieci komputerowych, instalacji CCTV czy monitoringu, albo po prostu elektryk. Tym bardziej że nasze rozwiązania bazują na standardowych sieciach i protokołach przesyłu danych i innych rozwiązaniach powszechnie znanych w branży elektroinstalacyjnej. Co więcej, na naszej stronie zamieściliśmy specjalne prezentacje, wszystkie potrzebne instrukcje i inne materiały przydatne do pracy z naszym systemem.
Natomiast jeśli chodzi o programowanie, to dostarczane przez nas oprogramowanie do telemetrii Meterneto Pro nie wymaga żadnych ingerencji programistycznych. Wystarczy zapoznać się z jego instrukcją obsługi i można rozpoczynać pracę. Można też skorzystać ze szkoleń organizowanych przez nas dla przyszłych instalatorów oraz użytkowników, którzy chcą poznać dokładnie możliwości systemu. Albo zwyczajnie zadzwonić do mnie.